دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
نقش کتابخانهها در تحقق جوامع اطلاعاتی و معرفتی
FA
دکتر عباس
حری
75556564
جامعه معرفتی به مثابه فضایی که از تقویت و ارتقاء دانش (عیان/نهان) اجتماعی مایه میگیرد و جامعه اطلاعاتی به عنوان فضایی که دانش موجود را برای جویندگان اطلاعات قابل دستیابی و بهره-برداری میسازد دو گونه جامعهای هستند که یکدیگر را کامل میکنند و یکی جایگزین دیگری نیست. کتابخانهها (به معنای وسیع کلمه) به اعتبار اینکه دانش تولید شده جامعه را- بعضاً یا کلاً- گردآوری و ذخیرهسازی میکنند، در پیشبرد جامعه معرفتی سهمی عمده دارند؛ و به اعتبار آنکه شرایط دستیابی به دانش تولیدشده را به منظور دریافت اطلاعات مورد نیازشان فراهم میسازند جامعه اطلاعاتی را ارتقاء میبخشند. بنابراین، بیجا نیست که تعدّد، تنوع، و چگونگی عملکرد کتابخانههای یک جامعه را از جمله جلوههای بارز نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی تلقی کنیم، و برنامهریزی برای ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء کتابخانههای هر جامعهای بدانیم؛ چنانکه میتوان ادّعا کرد: سرمایهگذاری برای پویاسازی همه جانبه کتابخانهها، در واقع، سرمایهگذاری در جهت نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی است.
جامعه اطلاعاتی,جامعه معرفتی,دانش اطلاعات
https://jlib.ut.ac.ir/article_21235.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21235_3cfaa0198cff0d86717be76010955f0e.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
نگاهی به حیات علمی و فرهنگی استاد محمدتقی دانشپژوه به مناسبت دهمین سال درگذشت استاد
FA
محمود
حقیقی
jlib36@ut.ac.ir
استاد محمدتقی دانشپژوه در 1290ش متولد شد. پس از طیّ تحصیلات مقدماتی در زادگاهش آمل، دروس طلبگی را در قم گذراند. وی دورة دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران را در 1320 به پایان رساند. خدمات دولتیاش در 1319 با استخدام در کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران آغاز شد. در 1331 به سمت معاونت این کتابخانه تعیین شد و 29 سال در این مقام باقی ماند. در 1348 به گروه تاریخ دانشکدة الهیات این دانشگاه پیوست. به همت او کتابخانه دانشکده حقوق به یک کتابخانه نمونة علوم انسانی و بزرگترین کتابخانه ایران بدل شد. دانشپژوه در فعالیتهای فرهنگی بسیاری سهیم بود و در محامع علمی متعددی مشارکت داشت. وی در 27 آذر 1375 درگذشت. از او آثار متعددی به صورت تألیف، تصحیح، و تهیه فهرست برجای مانده است. عمدهترین کار او فهرست مفصل نسخههای خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است.
دانشپژوه,فهرستنگاری,محمدتقی,نسخهشناسی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21236.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21236_7811b9e3eef12b2161661bc70c5c4ece.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
تحلیل ساختاری توصیفگرهای فارسی پایگاههای اطلاعاتی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران
FA
شکوفه
آخوندی
jlib35@ut.ac.ir
دکتر عباس
حری
75556564
پژوهش حاضر به مطالعة ساختار توصیفگرهای فارسی پایگاههای پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران پرداخته است. به این منظور، سه پایگاه چکیده پایاننامههای ایران، راهنمای همایشهای ایران، و چکیده تازههای تحقیق در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ایران به عنوان پایگاههای نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل توصیفگرها، سیاهههای با عنوان جدول شاخصهای ارزیابی توصیفگرها با پنج ویژگی شکل، تشابه، برابرگزینی، اسامی خاص، و ارجاع مورد استفاده قرار گرفت که هر ویژگی، به نوبة خود، مؤلفههایی را در برمیگرفت. براساس یافتههای پژوهش، و با در نظر نگرفتن شاخصهای شماره 7 و 12 که به ترتیب با 1 و 4 مورد 100 درصد استاندارد هستند، شاخص شماره 9 با 84/97 درصد، بالاترین درصد استاندارد و شاخص شماره 13 با 44/44، پایینترن درصد استاندارد را داراست. در ارتباط با ویژگیهای توصیفگرها، مؤلفههای مربوط به شکل، تشابه، و برابرگزینی با درصد بالایی (بیش از 92 درصد) استاندارد هستتند. ولی شاخص شماره 3 تنها با 42/59 درصد، و شاخص شماره 6 با 11/79 درصد، استاندارد است
پایگاه اطلاعاتی,پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران,توصیفگرها
https://jlib.ut.ac.ir/article_21237.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21237_4719bbc2ea153654fd09e422ae2c8a3f.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
آنتروپی، آنتروپی منفی، و اطلاعات
FA
دکتر نرگس
نشاط
jlib34@ut.ac.ir
مفهوم اطلاعات در سیر توسعة خود با مفهوم آنتروپی که محققان ترمودینامیک در قرن نوزدهم ابداع کردهاند پیوند یافته است و از این منظر، اطلاعات عبارت از نظم یا نگانتروپی است. از سوی دیگر، آنتروپی با مفاهیمی همچون هیاهو و اختلال که مولد بینظمی است نیز همبسته است. در این مقاله، به هر یک از مفاهیم مورد اشاره شده است و رابطة آنها در بستری متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است.
آنتروپی,آنتروپی منفی. نظریه کوانتومی اطلاعات,اختلال,شیطانک ماکسول,ونگانتروپی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21238.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21238_62ef80b9485d1588b278396b3c1449ad.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
معیارهای ارزیابی رابطهای کاربر نسخههای مختلف پایگاههای اطلاعاتی
FA
دکتر جعفر
مهراد
jlib33@ut.ac.ir
لیلا
دهقانی
leiladehghani@yahoo.com
با پیشرفت اینترنت و عرضه پایگاههای اطلاعاتی توسط ناشران و کارگزاران مختلف از طریق شبکه جهانی وب و به موازات افزایش هزینه اشتراک پایگاههای اطلاعاتی و کاهش بودجه کتابخانه-ها، مسئله انتخاب بهترین نسخه پایگاههای اطلاعاتی برای هر کتابخانه مطرح است. انتخاب بهترین نسخه در شرایطی که نسخههای مختلفی از هر یک از پایگاههای اطلاعاتی و با قیمتهای مختلف و ویژگیهای متنوع از طریق میزبانهای مختلف ارائه میشود، مسئلهای حائز اهمیت است. این مقاله به ارائه و شرح ویژگیهایی میپردازد که باید در زمان انتخاب رابط کاربر بهترین نسخه هر یک از پایگاههای اطلاعاتی، مورد توجه قرار گیرد.
بانک اطلاعاتی,پایگاههای اطلاعاتی,رابط کاربر,معیارهای ارزیابی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21239.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21239_5b23ef497bc9c6aaf8a5ac0df15860e1.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
ترسیم شبکة ارتباطات علمی میان دانشمندان با استفاده از رویکرد «شبکة استنادی»
FA
محمود
خسروجردی
jlib50@ut.ac.ir
شبکه ارتباطات علمی، هم در جامعهشناسی مطرح میشود و هم اینکه میتوان با استفاده از کتابسنجی ارزیابانهای که «استیونز» داعیة آن را داشت، به ترسیم آن مبادرت ورزید. در رویکرد شبکة استنادی، با استفاده از رفتار استنادی دانشمندان و پژوهشگران، رفتار ارتباطی آنها پیشبینی میشود. در این مقاله ابتدا به مفاهیمی چون جامعهشناسی دانش، جامعه علمی، ارتباطات علمی و انواع آن پرداخته میشود. انواع کتابسنجی (توصیفی و ارزیابانه) بررسی میگردد و سپس شبکة استنادی که یکی از کاربردهای رویکرد ارزیابانه به کتابسنجی است مورد بررسی قرار میگیرد و مفاهیم آن تشریح میشود.
ارتباطات علمی. خوشهبندی,جامعة علمی,جامعهشناسی دانش,شبکة استنادی,کتابسنجی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21240.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21240_0ab021fa729977c92680baa4b836a808.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
نقش شبکه در کتابخانههای عمومی و دانشگاهی با هدف استفادة مشترک
FA
دکتر نشانه
پاکدامن
jlib31@ut.ac.ir
با توجه به اینکه تعداد دانشجویان روز به روز در حال افزایش است، ارتباط شبکهای در کتابخانه-های با هدف استفادة مشترک میتواند در رفع نیازهای اطلاعاتی دانشجویان نقش بسیار ارزندهای را ایفا کند. در واقع، ایجاد این امکان در کتابخانهها منافعی را نه تنها برای مراجعان بلکه برای کارکنان این نوع کتابخانهها به همراه خواهد داشت. بنابراین، ارتباط شبکهای کتابخانهها در قالب طرح کنسرسیوم سبب کاهش هزینهها، امکان خرید نرمافزار مدیریت کتابخانه به شکل مشترک، ایجاد فهرستهای مشترک، بالارفتن میزان کارآیی کارکنان کتابخانه و از همه مهمتتر آموزش مادامالعمر برای کلیه مراجعان میشود. لذا در مقاله حاضر سعی شده است که علاوه بر اشاره به منافع همکاری از طریق شبکه بین کتابخانهها به نمونههای بسیار موفقی از پروژههایی نظیر اونتاریو و کنیتیکا که در واقع نقطة اتصال کتابخانه عمومی و دانشگاهی به یکدیگرند. اشاره شود.
شبکه همکاری بین کتابخانهای,کتابخانهها با هدف استفادة مشترک,کتابخانههای دانشگاهی,کتابخانههای عمومی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21241.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21241_00b6181eaed8b0899d1642e347f4ef74.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
بررسی تأثیرپذیری اصطلاحنامه از ورود اصطلاحات جدید با رویکردی بر اصطلاحنامه اریک
FA
مهدیه
میرزابیگی
86152833
دکتر عباس
حری
75556564
هدف اصلی پژوهش حاضر کشف میزان تأثیر ورود اصطلاحات بر ساختار اصطلاحنامه اریک است. روش این پژوهش تحلیل محتوا و جامعه آماری تحقیق 205 اصطلاح جدید وارد شده در ویرایش چهاردهم اصطلاحنامه اریک ورود اصطلاحات منجر به حذف روابط، تغییر روابط و افزودن پیوند میان اصطلاحات قدیم میشود، اما نسبت این گونه تغییرات بسیار اندک بوده و عمدهترین تأثیر ورود اصطلاحات در اضافهشدن حجم وسیعی از روابط در هر سه ساختار اصطلاحنامه، بویژه در ساختار هم ارز است. در این میان، علیرغم حجم زیاد روابط همبسته، کمترین تأثیر در این نوع از روابط دیده میشود؛ در مقابل، در عین کمتر بودن تعداد روابط سلسله مراتبی، این ساختار بیش از ساختار همبسته تحت تأثیر قرار گرفته است. بنابراین، میتوان چنین دریافت که براساس نتابج این تحقیق، صرف بیشتر یا کمتر بودن فراوانی روابط دلیلی بر تأثیرپذیری بیشتر یا کمتر آنها از ورود اصطلاحات جدید نیست
اصطلاح جدید,اصطلاحنامه,اصطلاحنامه اریک,تأثیرپذیری,علوم تربیتی
https://jlib.ut.ac.ir/article_21242.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21242_5739001250f8f5fa27bd043102de342a.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
ابزارهای خودکار ارزیابی کیفیت وبسایتها با تأکید بر کاربردپذیری آنها
FA
نفیسه
چنگیز
jlib30@ut.ac.ir
کاربردپذیری اطلاعات منتشرشده بر روی وب، مبحث جدیدی است که به تازگی مورد توجه متخصصان فن قرار گرفته، و با توجه به رشد روزافزون تعداد وبسایتها و ضرورت نظارت بر کیفیت اطلاعات عرضه شده، از اهمیتی فزاینده برخوردار شده است. دشواریها و پیچیدگیهای ذاتی سنجش کاربردپذیری، متخصصان را بر آن داشت، تا با ساخت و بهرهگیری از ابزارهای خودکار ارزیابی به سنجش کیفیت وبسایتها بپردازند. مقاله حاضر، به بررسی ابزارهای خودکاری که کیفیت وبسایت را از نقطه نظر کاربردپذیری و دسترسپذیری اطلاعات، مورد سنجش قرار می-دهند، میپردازد و ویژگیها و آزمونهای منحصر به فرد هر یک از این ابزارها را مورد مطالعه قرار میدهد.
ابزارهای خودکار ارزیابی,کاربردپذیری,کیفیت وبسایت
https://jlib.ut.ac.ir/article_21243.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21243_fd6c63bac4e8cb76dc48466a8a0735db.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
مقایسه چکیدههای فارسی پایاننامههای کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) از سال 1368 تا 1382 با استاندارهای بینالمللی ایزو (ISO)
FA
رضا
دیبا
jlb2@ut.ac.ir
دکتر حجت الله حسن
لاریجانی
jlb@ut.ac.ir
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان رعایت استاندارد در تهیه چکیده فارسی پایاننامههای کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) از سال 1382-1368 است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از چک لیست مربوط به استانداردهای بینالمللی ایزو در چکیدهنویسی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه چکیدههای فارسی پایاننامههای کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع) از سال 1382-1368 بوده است. که از میان پایاننامههای موجود 63 مورد به روش نمونهگیری خوشهای تصادفی ساده انتخاب گردید. یافتههای پژوهش نشان داد که در چکیده فارسی پایاننامههای کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) میزان رعایت استاندارد بینالمللی ایزو در چکیده-نویسی9579/71% با انحراف 2459/12 بوده است و در بین دانشکدههای دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکده علوم سیاسی با میزان رعایت 6667/74% با انحراف معیار 3744/10 بیشترین میزان استاندارد را رعایت کرده است. همچنین در بین سالهای تحصیلی سال 1376 با میانگین 6680/682% با انحراف معیار 3464/4 بالاترین میزان استاندارد را به خود اختصاص داده است و چکیدههایی که متخصصان کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاه امام صادق(ع) تهیه کردهاند با میانگین 5215/75% با انحراف معیار2459/9 نسبت به چکیدههایی که دانشجویان تهیه کردهاند با میانگین 5547/60% باانحراف معیار 9380/13 در وضعیت مطلوبتری قرار دارد.
استاندارد ایزو 214,پایاننامهها,چکیدهنویسی,چکیدهها,دانشگاه امام صادق(ع)
https://jlib.ut.ac.ir/article_21244.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21244_7d120f68cb83782eef427a13d2c8a1d5.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
نمایهسازی ویدئو
FA
زهرا
سعدی
jlib29@ut.ac.ir
هدف پژوهش حاضر بررسی شیوههای نمایهسازی ویدئو جهت ذخیره و بازیابی آن در مخازن اطلاعاتی است. روش پژوهش سندی است. یافتهها نشان میدهد که شیوههای نمایهسازی ویدئو هنوز از استاندارد مشخصی پیروی نمیکنند؛ اما سه روش عمده در نمایهسازی ویدئو عبارتند از: نمایه-سازی مبتنی بر ویژگی، نمایهسازی مبتنی بر گزارمان و نمایهسازی براساس حوزه تخصصی هر یک از این شیوهها معایب و مزایای خاص خود را دارد که بسته به ماهیت و کاربرد ویدئو مورد استفاده قرار میگیرد.
نمایهسازی,نمایهسازی مبتنی بر حوزه تخصصی.,نمایهسازی مبتنی برگزارمان,نمایهسازی مبتنی بر ویژگی,ویدئو
https://jlib.ut.ac.ir/article_21245.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21245_d62e551979dccf6b818f9751af2a8564.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
امکانسنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در مراکز اطلاعرسانی تخصصی شهر تهران
FA
اشرف نقی
مهر طبائی
jlib28@ut.ac.ir
در این مقاله با استفاده از روش پیمایشی، به امکانسنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در مراکز اطلاعرسانی (با کتابخانههای تخصصی شهر تهران ) پرداخته شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مراکز مورد بررسی از فنآوری اطلاعات برای گردآوری، پردازش، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات شفاهی و تصویری و نوشتاری در حد متوسط استفاده میکنند. همچنین مشخص شد که مراکز اطلاعرسانی موردنظر از اینترنت و امکانات آن در حد بسیار کم معادل 44 درصد برای ارائه خدمات مرجع استفاده میکنند و تنها 24 درصد مراکز از اینترنت در حد زیاد استفاده میکنند. یافتههای دیگر تحقیق حاکی از آن است که بیش از 65 مرکز معادل 88 درصد مراکز از تلفیق خدمات مرجع سنتی و الکترونیکی برای ارائه خدمات مرجع استفاده میکنند. همچنین مراکز فوق از پست الکترونیک برای فراهمآوری منابع، مبادلات مالی، دریافت نیازها و درخواستها ازکاربر، خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات، تحویل مدرک و آگاهی رسانی جاری استفاده چندانی نمیکنند و استفاده از ویدئو کنفرانس واتاق گفتگوی دیجیتال نیز به عنوان ابزارهای ارتباطی مرجع در مراکز موردنظر کاربردی ندارد و از نظر نیروی انسانی ماهر در ارائه خدمات مرجع نیز در حد متوسطی قرار دارند.
پست الکترونیک,خدمات مرجع الکترونیکی,گفت و گوی دیجیتال,ویدئو کنفرانس
https://jlib.ut.ac.ir/article_21246.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21246_c786f2d4a1219815144c7f2949485733.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی
2783-4638
40
45
2008
08
22
بررسی وضعیت و میزان استفادة اعضای هیأت علمی دانشگاه یزد از فنآوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)
FA
ابراهیم
زال زاده
jlib27@ut.ac.ir
هدف از این پژوهش بررسی وضعیت و میزان استفادة اعضای هیأت علمی دانشگاه یزداز فن-آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) است. روش تحقیق پیمایشی میباشد. پرسشنامهای شامل 57 سؤال باز و بسته میان 260 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه یزد توزیع گردید. در مجموع 144 1رسشنامه تکمیل و برگشت داده شده. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که 79 درصد از اعضای هیأت علمی مورد مطالعه از فنآوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) استفاده میکنند. عدم آشنایی با این فنآوری مهمترین دلیل عدم استفاده از آن است. کامپیوتر، شبکه اینترنت، بانکهای اطلاعات پیوسته و ناپیوسته، دیتا پروژکتور، و موبایل بیشتر از دیگر فنآوریهای اطلاعاتی مورد استفاده اعضای هیأت علمی است و پست الکترونیکی و وب جهانی از پراستفادهترن خدمات شبکه اینترنت است. آزمون آماری مجذور کای نشان داد که میان متغیر استفاده از "فنآوری اطلاعات و ارتباطات" و جنسیت، سن، مدرک تحصیلی، رتبه علمی، سابقه تدریس و میزان تسلط به زبان انگلیسی رابطه معنیدار وجود دارد.
اعضای هیأت علمی,دانشگاه یزد,فنآوری اطلاعات و ارتباطات
https://jlib.ut.ac.ir/article_21247.html
https://jlib.ut.ac.ir/article_21247_c500e59125a2d00914aeb781e89cc468.pdf