چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 در وب‌سایت کتابخانه‌های دانشگاه‌های برتر ایران و جهان و رویکرد دانشجویان به مصداق‌های آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به منظور شناسایی میزان حضور مصداق‌های پشتیبان چارچوب سواد اطلاعاتی در وب‌سایت کتابخانه‌های دانشگاه‌های برتر ایران در مقایسه با وب‌سایت کتابخانه‌های دانشگاه‌های برتر جهان انجام پذیرفت همچنین میزان آشنایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد از مصداق‌ها و میزان ضرورت و کاربرد این مصداق‌ها از دید آنان مورد بررسی قرار گرفت.
روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش ارزیابانه و پیمایشی صورت پذیرفت. شیوه نمونه‌گیری هدفمندو نمونه شامل 10 وب‌سایت کتابخانه‌ای دانشگاه‌های برتر ایران و 10 وب سایت از کتابخانه‌های دانشگاه‌های برتر جهان است. در بررسی رویکرد دانشجویان، تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی علم اطلاعات و دانش‌شناسی به روش سرشماری مورد پیمایش قرار گرفت. ابزارهای گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی و پرسشنامه پژوهشگر‌ساخته است.
یافته‌ها: 48 مصداق پشتیبان سواد اطلاعاتی شناسایی و بر پایه چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 دسته‌بندی شد. بر اساس یافته‌های به دست آمده، درصد فراوانی حضور مصداق‌های پشتیبان سواد اطلاعاتی در وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دانشگاه‌های برتر جهان بیشتر از ایران است. وب‌سایت کتابخانه دانشگاه‌های‌ واشنگتن و پنسیلوانیا (75 درصد) در رتبه نخست و وب‌سایت کتابخانه دانشگاه صنعتی اصفهان (23 درصد) در آخرین رتبه قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد در چارچوبی که آشنایی دانشجویان کم است، میزان استفاده از آن نیز کاهش می‌یابد و این دو بر ضرورت حضور آن از دید دانشجویان تأثیرگذار است. همچنین مصداق‌های چارچوب جستجو به عنوان اکتشاف راهبردی بیشترین میزان آشنایی (میانگین 67/3)، ضرورت (میانگین 15/4) و استفاده (میانگین 79/2) را به خود اختصاص داد.
اصالت: پژوهش براساس چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

2016 Information Literacy Framework in the Websites of Libraries of Top Iranian and World Universities and Students’ Approach towards its Criteria

نویسنده [English]

  • Atefeh Sharif 2
چکیده [English]

Purpose: paper aims to identify the supporting criteria of information literacy in the websites of university libraries, and to evaluate the library websites of Iranian top universities compared to those of the world, Furthermore, the study investigates the awareness of the supporting criteria of information literacy among the graduate students of Knowledge and information science in Ferdowsi University of Mashhad. It also studies how important the criteria and its application is from their perspective.
Methodology:It's an applied research, and has been done by evaluative and surveying methods. Sampling methodology is purposeful and the sample consists of ten websites selected from each of those two said groups. In addition, to study the students’ approaches, the graduate students of Knowledge and Information Science opinions are studied by census method. Data collection is done by questionnaire and check list.
Findings: 48 supporting criteria of information literacy is classified according to the information literacy framework 2016. Based on the obtained findings, the existence frequency percentage of supporting criteria of information literacy is higher in the websites of world top university libraries than those of Iranians’. The Washington and Pennsylvania state universities are both ranked first with 75%, while the Isfahan industrial university is ranked last with 23%. The findings show that the framework which is unfamiliar to the students, is less applied, and seems to be less necessary from their point of view. The criterion of “searching as strategic exploration” framework is the most familiar (average 3.67), necessary (average 4.15), and applicable (average 2.79).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Framework for Information Literacy for Higher Education 2016
  • Information Literacy Standards 2002
  • Websites of University Libraries
اشکنی‌پور، ناصر. (1377). تفسیر و تعدیل رفتار اطلاع‌یابی جامعه استفاده‌کننده اطلاعات. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 13 (3 و 4): 1-6.
پریرخ، مهری. (1386). آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش‌هاو برنامه‌ها. تهران: کتابدار.
دیانی، محمدحسین. (1365). روش‌های کسب و اشاعه اطلاعات علمی توسط اعضای هیأت علمی دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز. دانشکده شهید چمران، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی گروه کتابداری، طرح تحقیقاتی شماره 42.
رنگ آمیز طوسی، صفیه. (1392). تحلیل توانمندی وب سایت‌ها در پرورش مهارت‌های سواد اطلاعاتی کودکان. پایان نامه ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
زمانی، عشرت. (1382). استانداردهای سواد اطلاعاتی. علوم و فناوری اطلاعات، 41(1 و 2): 34-41.
عباسی، زهره و آبام، زویا (1387). بررسی نقش سواد اطلاعاتی در آموزش غیر رسمی: مطالعه موردی عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی ایران (ص.518-533). دراولین همایش آموزش و یادگیری غیررسمی. مشهد. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
فاضلی دهکردی، نگار (1390). بررسی نیازهای آموزشی کتابداران کتابخانه‌های آموزشگاهی مقطع راهنمایی و دبیرستان شهر اصفهان در زمینه کسب و استفاده از مهارت‌های سواد اطلاعاتی در فرایند یاددهی-یادگیری. پایان نامه ارشد. گروه علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
نظری، مریم (1384). مروری بر ساختار و محتوای درگاه اطلاعاتی درس سواد اطلاعاتی برای دوره های تحصیلات تکمیلی کشور. علوم و فناوری اطلاعات، 21(2)، 71-84.
وزیری، اسماعیل، کرمی، نوراله (1388). رویکرد توسعه سواد اطلاعاتی در وب‌سایت‌ها: مطالعه‌ای در وب‌سایت‌های کتابخانه‌های مرکزی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (ص. 77-92). در مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای وب سایت کتابخانه‌های دانشگاهی. بابل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل.
یمین‌فیروز، موسی. (1382). بررسی رفتار و الگوی اطلاع یابی اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد از اینترنت. پایان نامه ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
 
 
References
Association of College and Research Libraries (2014). Framework for Information Literacy for Higher Education, Draft1, part1. Unpublished Manuscript.
Association of College and Research Libraries (2014). Framework for Information Literacy for Higher Education, Draft1, part2. Unpublished Manuscript.
Association of College and Research Libraries (2014). Framework for Information Literacy for Higher Education, Draft2. Unpublished Manuscript.
Association of College and Research Libraries (2014). Framework for Information Literacy for Higher Education, Draft3. Unpublished Manuscript.
Association of College and Research Libraries (2016). Framework for Information Literacy for Higher Education, Final Version. Unpublished Manuscript.
Stubbings, R. & Brine, A. (2003). Reviewing electronic information literacy packages. Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences, 2(1).