فراتحلیل مطالعات رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان و اعضای هیئت علمی در پایگاه‌های اطلاعاتی ISC و ProQuest

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رئیس کتابخانه سازمان مدیریت صنعتی

2 استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشیار، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام (ره)، شهر ری، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر فراتحلیل مطالعات رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان و اعضاء هیئت علمی در پایگاه‌های اطلاعاتی ISC و Proquest و همچنین کشف میزان عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی و تعیین اثرگذاری متغیرهای تعدیل‌گر است.
روش‌شناسی: این مقاله با روش فراتحلیل کوپر (1994) انجام شد. 44 مقاله در زمینه رفتار اطلاع‌یابی از دو پایگاه علمی ISC و ProQuest انتخاب شد و وارد فراتحلیل شدند. پژوهش‌های انتخاب شده به‌روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش‌نامه در جوامع متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا انجام شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار جامع فراتحلیل نسخۀ 2 انجام شد.
یافته‌ه ا: تعداد 16 مؤلفه و عامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی برای دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی در پژوهش‌های این حوزه شناسایی شدند. نتایج کلی فراتحلیل نشان داد که اندازة اثر یا ضریب تأثیر مؤلفه‌ها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی 593/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حد زیاد ارزیابی می‌شود. همچنین، میزان اندازة اثر متغیرها و عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی بر اساس دو متغیر گروه نمونه (دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی) و میدان مطالعه (پژوهش‌های داخلی و خارجی) متفاوت است و این دو متغیر، متغیرهای تعدیلگر عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی هستند.
نتیجه‌گیری: مقاله حاضر به دنبال فراتحلیل پژوهش‌های پیشین و ارائه شواهد لازم برای عملکرد مبتنی بر شواهد در حوزه مطالعات رفتار اطلاع‌یابی است. یافته‌های این پژوهش در کل نشان داد مؤلفه‌هایی وجود دارند که رفتار اطلاع‌یابی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و اثرات این مؤلفه‌ها با توجه به گروه‌های مختلف جامعه و بافت محلی متفاوت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of studies in information seeking behavior of students and faculty members in ISC and Proquest databases

نویسندگان [English]

  • Elham Mirzaei 1
  • Nadjla Hariri 2
  • Dariush Matlabi 3
1 Head of Library of Industrial Management Institute
2 Professor, Department of Library and Information Science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
3 Associate Professor of Human Science Faculty, Islamic Azad University, Yadegar-e Emam Khomeini (RAH) Share-Rey
چکیده [English]

Objective: A review of studies in the information seeking behavior of students and faculty members in ISC and Proquest databases through meta-analysis study.
Methodology: This paper was meta-analyzed by the method introduced by Cooper (1994). To collect data, first all studies on information seeking behavior in Iran and the world up to 1399 in two scientific databases ISC and ProQuest were searched
Findings: In the studies carried out in this field (which included in the meta-analysis), a total of 16 variables and factors affecting information seeking behavior were identified in subgroups of students and faculty members. The overall results of the meta-analysis showed that the effect size or the coefficient of influence of the components and factors affecting the information seeking behavior is 0.593, which is rated as high according to Cohen's interpretive system. In addition, the extent of the effect of variables and factors affecting information seeking behavior is different in term of the two variables of sample group (students, faculty members, medical staff and citizens) and the field of study (internal and external research), and both variables are moderating variables affecting information-seeking behavior.
Conclusion: The information seeking behavior of individuals is influenced by factors, and the 16 factors identified in this study considerably affect how individuals seek information. Furthermore, in addition to the independent factors and variables of the variable, information seeking behavior is different depending on different groups of society and their local context and language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Students
  • Faculty members
  • Information behavior
  • Meta-analysis
احمدی، حمید، و یاری، شیوا (1393). مروری بر متون رفتار اطلاع‌یابی در ایران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (1)، 173 -197.
ادهمی، اعظم (1386). نگاهی بر مدل‌های رفتار اطلاع‌یابی و رفتار اطلاع‌یابی در وب. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 3(4)، 51-43.
چاودوری، جی جی (1379). پژوهش درباره اینترنت و بازیابی اطلاعات ترجمۀ مهدی خادمیان. کتابداری و اطلاع‏رسانی، 3(3)، 133-162.
خوشیان، ناهید (1392). سنجش اضطراب اینترنتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های شیراز و علوم پزشکی شیراز در فرایند جستجوی اطلاعات. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی. 4(8)، 43-56.
دلاور، علی (1384). مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی، تهران: انتشارات رشد.
رجبعلی بگلو، رضا (1392). پژوهش در حوزه رفتارِ اطلاعاتی: رویکردها، روش‌ها، گرایش‌ها، روندها. شمسه‌، 5(18)، 1-21.
رضایی‏شریف‌آبادی، سعید؛ غلامی، شهرزاد؛ و کربلا‏آقایی‏کامران، معصومه (1399). شناسایی مؤلفه‌های مشترک در مدل‏ها‏ی رفتار اطلاع‏یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 10(2)، 116-139.
زارع بهنمیری، محمدجواد؛ و حسنخانی، فاطمه (1400). ویژگی‌های مؤسسه حسابرسی و تأخیر ارائه گزارش حسابرسی با رویکرد فراتحلیل. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 28(4)، 690-664.
زارع‏فراشبندی، فیروزه؛ لاله‌زاریان، آناسیک؛ رحیمی، علیرضا، و حسن‌زاده، اکبر (1394). دریافت فعالانه و غیرفعالانه اطلاعات‏سلامت توسط بیماران دیابتی شهر اصفهان. پایش،14(6)، 729-740.
سروستانی، رحمت‌الله صدیق (1379) فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه آسیب‌شناسی اجتماعی در ایران. نامه علوم اجتماعی، 15(15)، 67-103.
سلیمی‌فر، ژاله، و جمالی مهموئی، حمیدرضا (1395). مروری بر ‏تأثیر فرهنگ به عنوان یک عامل بافتی بر رفتار اطلاعاتی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 6(2)،41-60.
شورمیج، زینب؛ صدقی‌، شهرام، و طلاچی، هما (1393). شناسایی عوامل زمینه‌ای ‏تأثیرگذار بر رفتار اطلاع‌یابی کاربران در تعامل با گزینه جستجوی بصری در پایگاه ابسکو: یک مطالعه گراندد تئوری. تعامل انسان و اطلاعات. 1(3)، 225-234.
طاهرزاده، صدیقه؛ رجبی، غلامرضا، و بیگدلی‌، زاهد (1390). بررسی نقش عوامل مؤثر بر رفتار اطلاعاتی دانشجویان و رابطه بین خودکارآمدی و رفتار اطلاعاتی آنان: مطالعه موردی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 2.
عباس‌زاده، محمدرضا؛ حصارزاده، رضا؛ جباری‌نوقابی، مهدی، و عارفی‌اصل، سولماز (1394). فراتحلیل حاکمیت شرکتی و مدیریت سود. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 22(1)، 84-59.
غفاری، سعید؛ رحیمزاده، رویا، و فرجی، علی (1398). بررسی میزان مطلوبیت و عوامل مؤثر بر استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1397-98. دانش شناسی،  12 (45)، 75-89.
فدائی، غلامرضا (1394). رفتار اطلاع‌یابی و اهمیت آن. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۱(۴ )، 491-196.
کریمی، پیمان (1396). رفتار اطلاعاتی، چکیده پژوهش‌ها در زمینه نیازهای اطلاعاتی‌، رفتار اطلاع‌جویی، رفتار اطلاع‌یابی و رفتار استفاده از اطلاعات. تهران: نشر کتابدار.
مجیدی، موسی، و شاکریان، قربان (1395). بررسی رفتار اطلاع‌یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در استفاده از منابع علمی پیوسته. دانش‌شناسی، 3 (6)، 100-120.
معظمی، معصومه؛ حریری، نجلا؛ زارعی، عاطفه، و باب‌الحوائجی، فهیمه (1398). ارائه ابعاد و مؤلفه‌های رفتار جستجو و بازیابی اطلاعات توسط کاربران چند زبانه در وب. دانش‏شناسی، 12(47)، 52-68.
معمارباشی، پیام؛ زمانی میاندشتی، ناصر، و شیدایی، فاطمه (1393). عامل‌های مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی علمی اینترنتی هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه و اراک. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 29، 85- 95.
مکی‌زاده‌، فاطمه؛ فرج‌پهلو، عبدالحسین؛ عصاره، فریده، و شهنی‌ییلاق، منیجه (1391). شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پذیرش پایگاه‏های اطلاعاتی مبتنی بر وب توسط کاربران دانشگاهی: یک مطالعه گراندد تئوری. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 46(59)، 59-81.
میرزایی، الهام؛ حریری، نجلا، و مطلبی، داریوش (1399). فراتحلیل مطالعات عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی در ایران و جهان. تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 26(3)، 438-415.
نویدی، فاطمه (1386). جستجوی اطلاعات و تحقیق در رفتار جستجوی اطلاعات در محیط‌های جدید جستجو. مجله الکترونیکی مرکز اسناد و اطلاعات ایرانیان، 7 ، 1-7.
 
References
Ankem, K. (2005). Approaches to meta-analysis: A guide for LIS researchers. Library & InformationScience Research, 27, 164–176.
Cohen, J. (1988). Statistical power for the behavioural sciences. Hilsdale. NY: Lawrence Erlbaum.
Wilson, T. (1981). On User studies and information needs. Journal of Documentation, 47(1), 3-15.
احمدی، حمید، و یاری، شیوا (1393). مروری بر متون رفتار اطلاع‌یابی در ایران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (1)، 173 -197.
ادهمی، اعظم (1386). نگاهی بر مدل‌های رفتار اطلاع‌یابی و رفتار اطلاع‌یابی در وب. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 3(4)، 51-43.
چاودوری، جی جی (1379). پژوهش درباره اینترنت و بازیابی اطلاعات ترجمۀ مهدی خادمیان. کتابداری و اطلاع‏رسانی، 3(3)، 133-162.
خوشیان، ناهید (1392). سنجش اضطراب اینترنتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های شیراز و علوم پزشکی شیراز در فرایند جستجوی اطلاعات. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی. 4(8)، 43-56.
دلاور، علی (1384). مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی، تهران: انتشارات رشد.
رجبعلی بگلو، رضا (1392). پژوهش در حوزه رفتارِ اطلاعاتی: رویکردها، روش‌ها، گرایش‌ها، روندها. شمسه‌، 5(18)، 1-21.
رضایی‏شریف‌آبادی، سعید؛ غلامی، شهرزاد؛ و کربلا‏آقایی‏کامران، معصومه (1399). شناسایی مؤلفه‌های مشترک در مدل‏ها‏ی رفتار اطلاع‏یابی و بازیابی اطلاعات مشارکتی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 10(2)، 116-139.
زارع بهنمیری، محمدجواد؛ و حسنخانی، فاطمه (1400). ویژگی‌های مؤسسه حسابرسی و تأخیر ارائه گزارش حسابرسی با رویکرد فراتحلیل. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 28(4)، 690-664.
زارع‏فراشبندی، فیروزه؛ لاله‌زاریان، آناسیک؛ رحیمی، علیرضا، و حسن‌زاده، اکبر (1394). دریافت فعالانه و غیرفعالانه اطلاعات‏سلامت توسط بیماران دیابتی شهر اصفهان. پایش،14(6)، 729-740.
سروستانی، رحمت‌الله صدیق (1379) فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه آسیب‌شناسی اجتماعی در ایران. نامه علوم اجتماعی، 15(15)، 67-103.
سلیمی‌فر، ژاله، و جمالی مهموئی، حمیدرضا (1395). مروری بر ‏تأثیر فرهنگ به عنوان یک عامل بافتی بر رفتار اطلاعاتی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 6(2)،41-60.
شورمیج، زینب؛ صدقی‌، شهرام، و طلاچی، هما (1393). شناسایی عوامل زمینه‌ای ‏تأثیرگذار بر رفتار اطلاع‌یابی کاربران در تعامل با گزینه جستجوی بصری در پایگاه ابسکو: یک مطالعه گراندد تئوری. تعامل انسان و اطلاعات. 1(3)، 225-234.
طاهرزاده، صدیقه؛ رجبی، غلامرضا، و بیگدلی‌، زاهد (1390). بررسی نقش عوامل مؤثر بر رفتار اطلاعاتی دانشجویان و رابطه بین خودکارآمدی و رفتار اطلاعاتی آنان: مطالعه موردی دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 2.
عباس‌زاده، محمدرضا؛ حصارزاده، رضا؛ جباری‌نوقابی، مهدی، و عارفی‌اصل، سولماز (1394). فراتحلیل حاکمیت شرکتی و مدیریت سود. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 22(1)، 84-59.
غفاری، سعید؛ رحیمزاده، رویا، و فرجی، علی (1398). بررسی میزان مطلوبیت و عوامل مؤثر بر استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی پیوسته توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1397-98. دانش شناسی،  12 (45)، 75-89.
فدائی، غلامرضا (1394). رفتار اطلاع‌یابی و اهمیت آن. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲۱(۴ )، 491-196.
کریمی، پیمان (1396). رفتار اطلاعاتی، چکیده پژوهش‌ها در زمینه نیازهای اطلاعاتی‌، رفتار اطلاع‌جویی، رفتار اطلاع‌یابی و رفتار استفاده از اطلاعات. تهران: نشر کتابدار.
مجیدی، موسی، و شاکریان، قربان (1395). بررسی رفتار اطلاع‌یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در استفاده از منابع علمی پیوسته. دانش‌شناسی، 3 (6)، 100-120.
معظمی، معصومه؛ حریری، نجلا؛ زارعی، عاطفه، و باب‌الحوائجی، فهیمه (1398). ارائه ابعاد و مؤلفه‌های رفتار جستجو و بازیابی اطلاعات توسط کاربران چند زبانه در وب. دانش‏شناسی، 12(47)، 52-68.
معمارباشی، پیام؛ زمانی میاندشتی، ناصر، و شیدایی، فاطمه (1393). عامل‌های مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی علمی اینترنتی هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه و اراک. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 29، 85- 95.
مکی‌زاده‌، فاطمه؛ فرج‌پهلو، عبدالحسین؛ عصاره، فریده، و شهنی‌ییلاق، منیجه (1391). شناسایی عوامل تأثیرگذار بر پذیرش پایگاه‏های اطلاعاتی مبتنی بر وب توسط کاربران دانشگاهی: یک مطالعه گراندد تئوری. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 46(59)، 59-81.
میرزایی، الهام؛ حریری، نجلا، و مطلبی، داریوش (1399). فراتحلیل مطالعات عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی در ایران و جهان. تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 26(3)، 438-415.
نویدی، فاطمه (1386). جستجوی اطلاعات و تحقیق در رفتار جستجوی اطلاعات در محیط‌های جدید جستجو. مجله الکترونیکی مرکز اسناد و اطلاعات ایرانیان، 7 ، 1-7.
 
References
Ankem, K. (2005). Approaches to meta-analysis: A guide for LIS researchers. Library & InformationScience Research, 27, 164–176.
Cohen, J. (1988). Statistical power for the behavioural sciences. Hilsdale. NY: Lawrence Erlbaum.
Wilson, T. (1981). On User studies and information needs. Journal of Documentation, 47(1), 3-15.