وضعیت شخصی‌سازی خدمات در کتابخانه‌های دانشگاهی دیجیتال ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری،گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران. ایران.

2 استاد، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.

چکیده

هدف: جهت بهره‌گیری مطلوب از خدمات شخصی‌سازی نیاز است وضعیت فعلی این  خدمات در کتابخانه‌های دانشگاهی دیجیتال مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص گردد که کدام از مؤلفه‌ها و شاخص‌های شخصی‌سازی نیازمند برنامه ریزی و توسعه است. 
روش پژوهش: این پژوهش به روش پیمایش توصیفی انجام شده است. جامعه آماری آن شامل 70 کتابخانه دانشگاهی دیجیتال است. جهت گردآوری داده‌ها از سیاهه وارسی استفاده گردید که سیاهه وارسی براساس مرور نظام‌مند متون مرتبط تهیه گردیده است و برای تحلیل داده‌ها از فنون آماری شامل توزیع فراوانی و درصد فراوانی استفاده گردید.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاکی از آن بود که 47 درصد شاخص‌های شخصی‌سازی محتوا؛ 1/47 درصد از شاخص‌های شخصی‌سازی تعاملی؛ 1/8 درصد شاخص‌های شخصی‌سازی ‌مشارکتی؛ 17 درصد از شاخص‌های شخصی‌سازی بازیابی اطلاعات؛ و 4/23 درصد شاخص‌های پروفایل کاربر در کتابخانه‌های دانشگاهی دیجیتال مورد بررسی وجود دارد. به طور کلی، وضعیت شخصی‌سازی خدمات در کتابخانه‌های دانشگاهی دیجیتال در سطح ضعیفی قرار دارد و آنچه که برای شخصی‌سازی خدمات در کتابخانه‌های دانشگاهی دیجیتال ارائه شده است اکثریت به‌ صورت سفارش‌سازی/ کاربرمحور است. بنابراین لازم است کتابخانه های دانشگاهی در حرکت به سوی کتابخانه‌های دیجیتال و استفاده از شخصی‌سازی خدمات عملکرد خود را بهبود دهند و ارائه این خدمات به صورت سیستم محور در کتابخانه ها مورد بازنگری و توجه بیشتری قرار گیرد.
اصالت اثر: این پژوهش برای نخستین‌بار به بررسی وضعیت خدمات شخصی‌سازی در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال پرداخته است. افزون بر این، با تهیه سیاهه وارسی مبتنی بر مرور نظاممند متون مرتبط سعی کرده است تا دید جامع نسبت وضعیت شخصی‌سازی خدمات در کتابخانه های دانشگاهی دیجیتال ایران حاصل گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Status of Personalized Service in Digital Academic Libraries in Iran

نویسندگان [English]

  • Samaneh Khavidaki 1
  • Saeed Rezaei Sharifabadi 2
  • Amir Ghaebi 3
1 Ph.D., Department of Information Science, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Information Science, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Information Science, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective: In order to optimal utilization of personalized services, it is necessary to identify status of personalized service in digital academic libraries in Iran. Reviewing the status of digital academic libraries shows which components and indicators of personalization need to be planned and developed.
Methodology: This study has been done by descriptive survey method. 70 digital academic libraries were surveyed. The collection tool was researcher-made checklist. The checklist was prepared based on a systematic review of related studies. Statistical techniques including frequency distribution and frequency percentage were used to analyze the data.
Findings: indicated that there are 47 percent of content personalization indicators; 47.1 percent of interactive personalization indicators; 8.1 percent of collaborative personalization indicators; 17 percent of personalization in information retrieval indicators; and 23.4 percent of user profile indicators in the surveyed libraries. In general, the status of service personalization in digital academic libraries is poor and personalized services in digital academic libraries in Iran has a customization and user-centered approach. Universities need to improve their performance on the move to digital libraries and the use of personalized services. Providing services with a system-based approach in libraries should be reviewed and given more attention.
Originality: This study has for the first time reviewed the status of personalized services in digital academic libraries in Iran. In addition, by preparing a checklist based on a systematic review of studies, it has tried to obtain a comprehensive view of the status of personalized services in digital academic libraries in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personalized Services
  • Digital Academic Library
  • User Profile
  • Types of Personalization
امینی سرتشنیزی، سمیه (1393). ارزیابی سطح کیفیت خدمات کتابخانه‌های دیجیتال دانشگاه‌های دولتی شهر تهران براساس مدل دیجی‌کوال. پایان نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)،  تهران.
جان محمدی، فریبا (1397). بررسی وضعیت نظام‌های توصیه‌گر و قابلیت‌های شخصی‌سازی خدمات در نرم‌افزارهای کتابخانه‌های دیجیتالی ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی. دانشگاه علامه طباطبائی.
خویدکی، سمانه، رضایی شریف آبادی، سعید، غائبی، امیر (1400). پروفایل کاربر در شخصی‌سازی خدمات کتابخانه‌های دیجیتال دانشگاهی: مطالعه دلفی. کتابداری و اطلاع رسانی.
دهقانی، زهره (1389). طراحی یک مدل برای سیستم پیشنهاددهنده آگاه از زمینه در کتابخانه‌های دیجیتال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
دیلمقانی، میترا، نقشینه، نادر و معینی، علی (1389). نسل آینده کتابخانه ها با تاکید بر هوشمندسازی خدمات. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی، 44(53)، 95-120.
راستکار، یعقوب (1390). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز با استفاده از مدل لیب کوال. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
رضایی فرد، سارا، زین العابدینی، محسن و اصنافی، امیررضا (1400). ارائه مدلی برای نظام‌های پیشنهادگر منابع اطلاعاتی در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای ایران. کتابداری و اطلاع رسانی. http://lis.aqr-libjournal.ir/article_129158.html
شهرکی ثانوی، نوشین (1395). شناسایی ابزار، قابلیت‌ها و امکانات فهرست‌های کتابخانه‌ای مبتنی بر وب2 و پیشنهاد الگویی برای فهرست‌های کتابخانه‌ای ایران. پایان کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران.
علیپورحافظی، مهدی (1388). ساختار کتابخانه دیجیتال. اطلاع شناسی، 6 (23) ، 119-142.
غفاری، سعید و کرانی، اکرم (1390). بررسی کیفیت خدمات درکتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه از طریق مدل لایب کوال. دانش شناسی، 3(12)، 53-68.
غفاریان، سمانه، جلالی، مهرداد، باب الحوائجی، فهیمه، حریری، نجلا و خادمی، مریم (1399). طراحی مدل خدمات شخصی‌سازی شده با رویکرد سامانه‌های توصیه‌گر در نرم‌افزار کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی. کتابداری و اطلاع رسانی، 23 (2)، 5-24.
قاضی میرسعید، سید جواد، کلبادی نژاد، کمیل، رستگاری مهر، بابک، بنی صفار، مریم و محمدی، مسعود (1394).  بررسی تطبیقی کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی گلستان با استاندارد کتابخانه های دانشگاهی ایران. مجله علمی علوم پزشکی صدرا، 3(4)، 259-267.
کریم پور آذر، آسیه (1390). ارائه مدلی برای شخصی‌سازی نتایج جستجو درکتابخانه‌های دیجیتال تحت وب با استفاده از تکنیک‌های داده‌کاوی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان
کمالی، جمیله (1394). سنجش میزان به کارگیری معیارهای طراحی ترغیبی در وب‌سایت کتابخانه‌های دانشگاهی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
کوچکی، اکرم (1392). ارزیابی پورتال‌های کتابخانه‌ای دانشگاه‌های دولتی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد.
میری، انیس، سلامی، مریم و مرجانی، سید عباس(1395). شخصی‌سازی ارائه خدمات در کتابخانه‌های عمومی از دیدگاه کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 6(2)، 227-243.
ناصری، زهرا، علیرضا، نوروزی و ناخدا، مریم (1395). بررسی رابط کاربر کتابخانه‌های دیجیتال خارج از کشور از نظر ویژگی ها و قابلیت‌های مبتنی بر نشانه‌گذاری اجتماعی برای استفاده در کتابخانه‌های دیجیتالی ایران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 31(4)، 911-930.
نجفقلی‌نژاد، اعظم و حسن زاده، محمد (1388). ارزیابی مجموعه،کارکنان و فضای کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس براساس ابزار لیب کوال. علوم اطلاعات و فناوری، 25(1)، 131-152.
نوروزی، یعقوب و بیات، بهروز (1389). بررسی خدمات کتابخانه‌های دیجیتال ایران و جهان: معرفی خدمات پیشنهادی برای کتابخانه‌های دیجیتالی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 44(53)، 63-86.
References
Adomavicius, G., & Tuzhilin, A. (2005). Personalization technologies: a process-oriented perspective. Communications of the ACM, 48 (10), 83-90.
Arapi, P., Paneva-Marinova, D., Pavlov, R., & Christodoulakis, S. (2016). Techniques to personalized observation and improved learning experience in digital libraries. In Proceeding of the International Conference on e-Learning’16 (Bratislava, Slovakia), 94-100.
Asnafi, A. R., Haji Zeinolabedini , M. & Neshati, M. & Rezaeifard, S. (2021). Provide models for recommendation systems of information resources in Iranian library software. Library And Information Science. (in Persian)
Avancini, H., Candela, L., & Straccia, U. (2007). Recommenders in a personalized, collaborative digital library environment. Journal of Intelligent Information Systems, 2 (3), 253-283.
Beyene, W. M. (2012). Personalization and usage data in academic libraries: an exploratory study. Retrieved from https://oda-hioa.archive.knowledgearc.net/handle/10642/1265
Bouzeghoub, M., & Kostadinov, D. (2007). Data personalization: A taxonomy of user profiles knowledge and a profile management tool. Retrieved from         https://pdfs.semanticscholar.org/6954/16b7b7b6794a0d63a4de1a57df4663547665.pdf
Chakrabarty, A., & Roy, S. (2016). Personalised Information Recommender Using Framework for Ontology Alignment Among Digital Libraries. DESIDOC Journal of Library & Information Technology, 36(4), 199-204.
Dilmaqani, M., Naghshineh, N. & Moeini, A. (2011). Future libraries with Emphasis on Smart Libraries. Academic Librarianship and Information Research, 44(4), 95-120. (in Persian)
Frias-Martinez, E., Magoulas, G., Chen, S., & Macredie, R. (2006). Automated user modeling for personalized digital libraries. International Journal of Information Management, 26(3), 234-248. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2006.02.006
Frias-Martinez, E., Chen, S. Y., & Liu, X. (2009). Evaluation of a personalized digital library based on cognitive styles: Adaptivity vs. adaptability. International Journal of Information Management, 29(1), 48-56. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2008.01.012
Halaj, M.M., Masoumi, L., Vakilimofrad, H., & Rashidi, A. (2019). The perspective of users and librarians on the personalization of service provision (Case study: Libraries and information centers of Urmia University of Medical Sciences). International Journal of Pharmaceutical Research, 11(1), 1602-1610.
Gao, M., Liu, K., & Wu, Z. (2010). Personalisation in web computing and informatics: Theories, techniques, applications, and future research.  Information Systems Frontiers, 12(5), 607-629.  DOI: 10.1007/s10796-009-9199-3
Gauch S., Speretta M., Chandramouli A., Micarelli A. (2007) User Profiles for Personalized Information Access. In: Brusilovsky P., Kobsa A., Nejdl W. (eds) The Adaptive Web. Lecture Notes in Computer Science, 4321. Springer, Berlin, Heidelberg. DOI: 10.1007/978-3-540-72079-9_2
Ghafarian, S., Jalali, M. Babolhavaeji, F., Hariri, N. & Khademi M. (2020). Designing a Personalized Service Model with an Approach to Recommender System in Astan-e Quds-e Razavi Digital Library Software. Library and Information Sciences, 23(2), 5-24. (in Persian).
Ghaffari, S. (2011). Studying the quality of services in libraries of Kermanshah Medical Sciences University using LibQual Model. Journal of Knowledge Studies, 4(12), 53-68. (in Persian).
Ghazi Mirsaeed, J., Kolbadi Nejad, K., Rastegari Mehr, B. Banisaffar, M. & Mohammadi, M. (2015). Investigation of Golestan University of Medical Sciences libraries compared to the standard of Iranian academic libraries. Sadra Medical Journal, 3(4), 259-268. (in Persian)
Hsieh, C.W., & Chen, S.Y. (2016). A cognitive style perspective to handheld devices: Customization vs. personalization. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 17(1), 1-22.
Huang, E.Y., & Lin, C.Y. (2005). Customer-oriented financial service personalization. Industrial Management & Data Systems, 105(1), 26-44. https://doi.org/10.1108/02635570510575171
Hu, C. P., Hu, Y., & Yan, W. W. (2014). An empirical study of factors influencing user perception of university digital libraries in China. Library & information science research, 36(3-4), 225-233. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2013.10.008
Jeevan, V. K. J., & Padhi, P. (2006). Preparedness for personalizing content in IIT libraries. The Electronic Library, 24(5), 680-693. https://doi.org/10.1108/02640470610707277
Kiran, K., & Diljit, S. (2012). Modeling web-based library service quality. Library & Information Science Research, 34(3), 184-196. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2012.02.005
Khavidaki, S., Rezaei Sharifabadi, S., & Ghaebi, A. (2022). User Profile in Personalized Service of Academic Digital Libraries: A Delphi Study. Library and Information Science, DOI: 10.30481/lis.2021.286773.1827. (in Persian)
Kobsa, A. (2001). Generic user modeling systems. User modeling and user-adapted interaction, 11(1-2), 49-63. https://doi.org/10.1023/A:1011187500863
Lan, W., & Ping, W. (2009). The Research of Personalized Information Services Based on the Digital Library. In 2009 WRI World Congress on Software Engineering, 8-11. Retrieved from https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/5319720
Li, K., & Xiao, Y. (2013, January). Personalized service system for digital library. In Conference Anthology, IEEE. Retrieved from https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/6784819
Michael Nolin, J. (2013). The special librarian and personalized meta-services: Strategies for reconnecting librarians and researchers. Library Review, 62 (9-8), 508-524. https://doi.org/10.1108/LR-02-2013-0015
Naseri Z, Noruzi A, Nakhoda M. (2016). Investigating User Interfaces of Non-Iranian Digital Libraries based on Social Bookmarking Capabilities and Characteristics to Use by Iranian Digital Libraries. Iranian Research Institute for Information Science and Technology (IranDoc), 31(4), 911-930. (in Persian)
Nika, A., Catarci, T., Ioannidis, Y., Katifori, A., Koutrika, G., Manola, N. & Thaller, M (2010) A Survey of Context-Aware Cross-Digital Library Personalization. In: Detyniecki M., Knees P., Nürnberger A., Schedl M., Stober S. (eds) Adaptive Multimedia Retrieval. Context, Exploration, and Fusion. AMR 2010. Lecture Notes in Computer Science, 6817. Springer, Berlin, Heidelberg https://doi.org/10.1007/978-3-642-27169-4_2
Norouzi, Y. & Bayat, B. (2010). Service Review of Digital Libraries in Iran and in the World: Proposed Services for Digital Libraries in Iran. Academic Librarianship and Information Research, 44(3), 685-88. (in Persian).
Potey, M. A., Pawar, S. P., & Sinha, P. K. (2013, September). Re-ranking for personalization using concept hierarchy in DL environment. In 15th International Conference on Advanced Computing Technologies (ICACT). Retrieved from               https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/6710489
Pomerantz, J. (2008). Digital (library services) and (digital library) services. Journal of Digital Information, 9(2). Retrieved from https://journals.tdl.org/jodi/index.php/jodi/article/view/227
Parida, B. (2004). Emergence of digital library services in India. In Proceedings of 2nd International CALIBER, New Delhi. Retrieved from
https://ir.inflibnet.ac.in:8443/ir/bitstream/1944/334/1/04cali_26.pdf
Renda, M.E., & Straccia, U. (2005). A personalized collaborative digital library environment: a model and an application. Information Processing & Management, 41(1), 5-21.
     https://doi.org/10.1016/j.ipm.2004.04.007
Smeaton, A.F., & Callan, J. (2005). Personalisation and recommender systems in digital libraries. International Journal on Digital Libraries, 5(4), 299-308.
     https://doi.org/10.1007/s00799-004-0100-1
Tian, Y., Zheng, B., Wang, Y., Zhang, Y., & Wu, Q. (2019). College Library Personalized Recommendation System Based on Hybrid Recommendation Algorithm. Procedia CIRP, 83, 490-494. https://doi.org/10.1016/j.procir.2019.04.126
Vicente-López, E., de Campos, L. M., Fernández-Luna, J. M., & Huete, J. F. (2016). Use of textual and conceptual profiles for personalized retrieval of political documents. Knowledge-Based Systems, 112127-141. https://doi.org/10.1016/j.knosys.2016.09.005
Xu, C. (2017). A Personalized Recommender System Based on Library Database. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 12(12), 134-141. Retrieved from https://www.learntechlib.org/p/182046/
Zhang, Q., & Wang, X. (2014). Digital Library of personalized information services approach and Countermeasures. In 2014 International Conference on Education, Management and Computing Technology (ICEMCT-14). Atlantis Press. Retrieved from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.835.4673&rep=rep1&type=pdf
Zhou, Q. (2005), The development of digital libraries in China and the shaping of digital librarians. The Electronic Library, 23(4), 433-441. https://doi.org/10.1108/02640470510611490
Zou, L., & Ren, G. (2012, November). The data mining algorithm analysis for personalized service. In 2012 Fourth International Conference on Multimedia Information Networking and Security (pp. 332-335). IEEE.‏ DOI: 10.1109/MINES.2012.220