اثربخشی مداخله آموزشی سواد سلامت مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی بر کیفیت زندگی بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان،همدان، ایران.

2 گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، همدان، ایران

چکیده

هدف: هدف اصلی این پژوهش سنجش اثربخشی آموزش سواد سلامت بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر ماهیت یک پژوهش نیمه‌آزمایشی بوده و به صورت پیش‌آزمون پس‌آزمون انجام شد. جامعه پژوهش، از میان بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری در کل کشور پس از سنجش کیفیت زندگی ایشان با استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، 80 نفر از میان بازنشستگانی که امتیاز کیفیت زندگی ضعیفی داشتند در دو گروه آزمون و کنترل انتخاب شدند. گروه آزمون به مدت 3 ماه و در 24 جلسه تحت برنامه آموزشی سواد سلامت مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی واتس اپ و تلگرام، طراحی شده بر اساس الگوی طراحی منظم آموزشی جیمز براون قرار گرفتند. پس از آن مجدداً کیفیت زندگی هر دو گروه بررسی و مقایسه شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS 23  و از آمارهای توصیفی و استنباطی و از آزمون‌های کولموگروف اسمیرنف، آزمون t، همچنین آزمون‌ کوواریانس استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش سواد سلامت مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی باعث تغییر در گروه‌ آزمون شده است و این بدان معناست که برنامه آموزشی سواد سلامت مبتنی بر شبکه اجتماعی بر کیفیت زندگی بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری تأثیر داشته است.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های این پژوهش و اثربخشی دوره آموزشی مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی برای بازنشستگان، مدیران و برنامه‌ریزان حوزه سلامت کشور می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت با بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی، شبکه گسترده و یکپارچه ای در کل کشور برای ارتقای سطح سواد سلامت بازنشستگان ایجاد نمایند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Health Literacy Training through Social Networks on Life Quality of Retirees of the Civil Servant Pension Fund

نویسندگان [English]

  • Atefeh Noorizadeh Ghasri 1
  • Seyyed Aaliakbar Famil Rouhani 1
  • Nasrolah Erfani 2
1 Department of Knowledge and Information Science, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran
2 Department of psychology, PayameNnour University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Objective: The main goal of this research is to measure the effectiveness of health literacy training for retirements of the civil servant pension fund through social networks.
Methods: The current study is a semi-experimental study and was conducted as a pre-test-post-test. The research community were selected among the civil servant pension fund retirees in the whole country.after measuring their quality of life, 80 retirees who had a poor quality of life score in two groups, the test and the control.Health literacy training program through social networks (WhatsApp & Telegram), designed based on James Brown's systematic educational model. After that, the quality of life of both groups was checked and compared again. SPSS 23 software, inferential statistics and descriptive statistics and Kolmogorov Smirnov's tests, t test, as well as covariance test were used for dataa analysis.
Findings: The results of covariance analysis showed that health literacy training through social networks has caused changes in the test group, and this means that training program has had an impact on the quality of life of the retirees of the civil servant Pension Fund.
Conclusion: According to the findings of this research and the effectiveness of the training course through social networks for retirees, managers and planners of the country's health field can create a wide and integrated network in the whole with long-term planning by using social networks to improve the level of health literacy of retirees

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil Servant Pension Fund
  • Health literacy
  • Social networks
  • Retirees
  • Training

مراجع

بزرگمهری، خاطره، گل پرور، محسن و کاظمی، ملیحه السادات (1386). ارزیابی شروع سندرم بازنشستگی در شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 9(34)،116-93.
جعفری، مرضیه (1394) . بررسی ارتباط بین سطح سواد سلامت با کیفیت زندگی اختصاصی و تصویر ذهنی زنان ماستکتومی شده در سنین باروری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
حسینی، فاطمه؛ میرزایی، طیبه؛ راوری، علی و اکبری، علی (1395). ارتباط سواد سلامت و کیفیت زندگی دربازنشستگان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. سواد سلامت، 1(2)، ۹۲-۹۹.
حیدری، محمد و شهبازی، سارا (1391). بررسی تأثیر برنامه آموزشی خود مراقبتی بر کیفیت زندگی سالمندان. نشریه پرستاری ایران، ۲۵ (۷۵)، ۸-۱.
رحیمی، صالح؛ فتاحی، مرضیه و سهیلی، فرامرز (1398). توسعه سواد سلامت با استفاده از شبکه‌های اجتماعی. تعامل انسان و اطلاعات.6(2).
رضایی راد، مجتبی (1392). تعیین عوامل موثر بر مدیریت منابع توسعه آموزش الکترونیکی. رویکردهای نوین آموزشی، 18(8)، 18-35.
صندوق بازنشستگی کشوری (1401). برگرفته از سایت:  https://www.cspf.ir/wp-content/uploads/2022/10/summer1401.pdf
فدائیان آرانی، الهام (1396). بررسی تأثیر آموزش برسواد سلامت و اصلاح رفتارهای تغذیه ای بیماران دیابتی نوع 2 روستای حسین آباد شهرستان آران و بیدگل در سال 95، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
کوشیار، هادی؛ شوروزی، مریم؛ دلیر، زهرا و حسینی، مسعود (1392) . بررسی رابطه سواد سلامت با تبعیت از رژیم درمانی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت درسالمندان مبتلا به دیابت ساکن جامعه. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران .۲۳ (۱)، ۱۳۴-۱۴۳.
گل‌پرور، محسن؛ بزرگمهری، خاطره و کاظمی، ملیحه‌السادات (1390) رابطه ترکیبی مؤلفه‌های نشانگان بازنشستگی با نشانه‌های سلامت عمومی در سالمندان بازنشسته. سالمند: مجله سالمندی ایران، 6(2)
محسنی، محبت؛ خانجانی، نرگس؛ ایرانپور، عابدین؛ تابع، راحله و برهانی‌نژاد، وحیدرضا (1394). رابطه سواد سلامت و وضعیت سلامت جسمانی در سالمندان شهر کرمان. مجله سالمندی ایران، ۱۰(۲)، ۱۴۶-۱۵۵.
محققی کمال،سید حسین؛ سجادی، حمیرا؛ زارع، حسین و بیگریان، اکبر (۱۳۸۶). مقایسه کیفیت زندگی سالمندان مستمری بگیر سازمان تأمین اجتماعی و سازمان بازنشستگی کشوری ساکن شهرستان قم. مدیریت سلامت، 10(۲۷)، ۵۶-۴۹.
منتظری، علی؛ طاووسی، محمود؛ رخشانی، فاطمه؛ آذین، سید علی؛ جهانگیری، کتایون؛ عبادی، مهدی و همکاران (1393). طراحی و روان سنجی ابزار سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران (18 تا 65 سال). پایش، 13(5)، 599-589.
موسوی، حسن. (1396). رابطه سواد سلامت و کیفیت زندگی در سالمندان. معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی جهرم.
میرزایی، امین؛ رمضانخانی، علی؛ طاهری تنجانی، پریسا؛ غفاری، محتشم؛ جوروند، رضا؛ بازیار، محمد و همکاران (1399). اثربخشی مداخله آموزشی مبتنی بر سطح سواد سلامت بر پیامدهای تغذیه‌ای سالمندان. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۵ (۳)، ۳۳۷-۳۲۴.
نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛هلاکویی نایینی؛ کورش؛ محمد، کاظم و مجدزاده سیدرضا (۱۳۸۵). استاندارد سازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت: (WHOQOL-BREF). ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(۴)، ۱۲-۱.
نواح، عبدالرضا؛ زبردست، یلدا و حمایت‌خواه جهرمی، مجتبی(1392). عضویت در شبکه‌های اجتماعی و تأثیر آن بر رضایت از زندگی در میان سالمندان (مطالعه موردی شهرستان جهرم). نشریه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، 4(23)، 41-58.
 نوری‌زاده قصری، عاطفه ؛ فامیل روحانی، سید علی اکبر ؛ عرفانی، نصرالله (1400). تفسیر ذهنی بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری از سواد سلامت مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی: یک مطالعه کیفی. تصویر سلامت، 12(2)، 178-186
References
Brown, J., & Nestel, D. (2020). Theories and myths in medical education: What is valued and who is served? Medical Education, 54(1), 4-6.
VanHoa, H., Giang, H. T., Vu, P. T., Van Tuyen, D. & Minh Khue, P. (2020). Factors Associated with Health Literacy among the Elderly People in Vietnam. BioMed Research International, 2020, Article ID 3490635. https://doi.org/10.1155/2020/3490635
Lee, L. Y. K., Lee, D. T. F. & Woo, J. (2009). Tai Chi and health-related quality of life in nursing home residents. Journal of Nursing Scholarship, 41(1), 35-43. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2009.01249.x  
Parker, W. (2016(. Health Literacy among Elderly Hispanics and Medication Usage. Dissertation of Doctor of Philosophy Community Health Education, ProQuest LLC.
Shi, Y., Ma, D., Zhang, J. et al (2021). In the digital age: a systematic literature review of the e-health literacy and influencing factors among Chinese older adults.  Journal Public Health (Berl.). https://doi.org/10.1007/s10389-021-01604-z
Song, L., Mishel, M., Bensen, J.T., Chen, R.C., Knafl, G.J., Blackard, B., et al. (2012). How does health literacy affect quality of life among men with newly diagnosed clinically localized prostate cancer? Cancer, 118(15), 120-134.
 Sorensen, K. & Brand. H., (2011). Health literacy: The essential catalyst for the responsible and effective translation of genome-based information for the benefit of population health. Public Health Genomics, 14(4-5), 195-200.
Van Malderen, L., Mets, T., & Gorus, E. (2012). Interventions to enhance the quality of life of older people in residential long-term care: A systematic review. Ageing Research Reviews. 12(1), 141-150.
WHO (2012). closing the gap in a generation: health equity through action on the social determinants of health: Commission on Social Determinants of Health final report. Geneva: World Health Organization.
Yosefi, Z., Afshar, M., Mirbagher Ajorpaz, N. & Sadat, Z. (2021). The Effect of Training Based on James Brown Model on Selfefficacy in Adolescents with Type 1 Diabetes Mellitus. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 1(2),76-84. https://doi.org/10.32598/jhnm.31.2.2048
تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی
دوره 56، شماره 4
دی 1401
صفحه 1-12

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار