تحلیل گفتمان انتقادی و کاربرد آن در پژوهشهای علم اطلاعرسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران

2 استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران

چکیده

هدف: این مقاله روش تحلیل گفتمان انتقادی (که یکی از روشهای کیفی و تفسیری است) و کاربردهای محتمل آن در پژوهشهای علوم کتابداری و اطلاعرسانی و نیز، زمینههای استفاده و نقدهای مرتبط با این روش را بیان می‌کند.
روش: مقالۀ حاضر از نوع تحلیلی است. در این نوع مقالات، نظریه یا روش خاصی گسترش مییابد، با شواهد نوینی استحکام بخشیده میشود، تبیینات دیگری مییابد، یا با تأمل و تردید یا انتقاد به آن توجه می‌شود. به همین دلیل، مقالۀ حاضر نیز رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی را در مطالعات حوزۀ علم اطلاعرسانی گسترش می‌دهد و زمینههای تحقیقی جدیدی عرضه می‌کند و در این زمینه، تبیینات جدیدی برای این رویکرد نیز ارائه خواهد کرد.
یافتهها: تحلیل گفتمان انتقادی، رویکردی در تحلیل گفتمان است که پرکتیسهای گفتمانی و غیرگفتمانی، هر دو، را به رسمیت میشناسد. هدف آن تحلیل ایستا از متونی چون آگهیها، پوسترها، تراکتها و مواردی از این قبیل، از طریق گرامر کارکردی هالیدی است تا ایدئولویهای طبیعیشده و پنهان متون را کشف کند و تبیینات اجتماعی از آن ارائه دهد. از آنجا که کتابداری و اطلاعرسانی در گذرگاه تولید و مصرف متن است و تحلیل گفتمان انتقادی نیز در هنگام تحلیل، به تولید و مصرف متن توجه دارد، متون وارد یا تولیدشده در این حوزه، شاید محمل خوبی برای کشف نظمهای گفتمانی خاص و تبیین ایدئولوژیهای بهنجارشده باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Critical Discourse Analysis in LIS Researches: A Conceptual Analysis

نویسندگان [English]

  • Mahdi Shaghaghi 1
  • Golamreza Fadaie 2
1 PhD Student of KIS, University of Tehran
2 Professor of KIS, University of Tehran
چکیده [English]

Objective: This article aims to introduce critical discourse analysis in LIS research and to determine its place among other approaches of discourse analysis. It also aims to analyze the applications of this method in LIS research problems. Critiques to these methods are equally mentioned and analyzed.
Methodology: The paper is analytical. In analytical articles, a theory or a method is developed, strengthened by new evidence, explained in other ways, or is reflected on or criticized. As such, the present article intends to develop critical discourse analysis approach in the field of Information Science and provide new research areas and in the meantime, provide new explanations for this approach.
Findings: Critical discourse analysis is an approach that recognizes all discursive and non-discursive practices. Its goal is a static analysis of texts such as posters, news, ads, etc. by means of Halliday's functional grammar to discover naturalized ideologies of texts and to provide their social explanation. Whereas LIS is a field that is placed in the gangway of text production and consumption, so it is posed with several discursive orders. Then, it can be a suitable field to discover specific discourse systems and to explain normalized ideologies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • critical discourse analysis
  • discourse
  • Hegemony
  • Ideology
  • information science