مدل ذهنی در پژوهش‌های رفتار اطلاع‌جویی: پژوهشی در متون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی مهم‌ترین عواملی است که بر مدل‌های ذهنی کاربران در فرآیند رفتار اطلاع‌جویی تأثیرگذارند.
روش: این پژوهش از حیث هدف در زمرۀ پژوهش‌های کاربردی و از نظر شیوۀ گردآوری داده‌ها از نوع توصیفی (غیرآزمایشی) با رویکرد اسنادی است. جامعۀ این پژوهش شامل آن دسته از تولیدات علمی است که در بستر رفتار اطلاع‌جویی، نقش یا تأثیر متغیر مدل ذهنی را مورد بحث قرار داده‌اند.
یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی تولیدات علمی نشان داد که عوامل متعددی بر ساخت مدل‌های ذهنی در فرآیند اطلاع‌جویی تأثیرگذارند که می‌توان آنها را در دو گروه تفاوت‌های فردی و عوامل محیطی دسته‌بندی کرد. همچنین یافته‌ها نشان داد که مدل ذهنی در کاربران کم تجربه هنگام جست‌وجو و در فرآیندهای حل مسئلۀ پیچیده، بر فرآیند اطلاع‌جویی تأثیر دارد. علاوه بر این روش‌های متداول استخراج مدل‌های ذهنی افراد شامل مصاحبه، مشاهده، ترسیم، بلند‌اندیشی و "تکنیک فهرست شبکه‌ای" هستند.
ارزش/ اصالت: بررسی عوامل شناختی مؤثر بر رفتار اطلاع‌جویی- از جمله مدل‌های ذهنی- در کنار سایر عوامل تأثیرگذار، به فهم عمیق‌تر و چرایی بسیاری از رفتارهای جست‌وجوی کاربران در حین تعامل با نظام بازیابی کمک می‌کند. بنابراین، می‌توان از نتایج این پژوهش برای بهبود نظام‌های بازیابی اطلاعات استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mental Models in Information Seeking Behavior Research: A Review

نویسنده [English]

  • Mahdieh Mirzabeigi
Asst, prof, KIS, University of Shiraz
چکیده [English]

Objective: This study tends to indicate main factors affect user's mental models in Information seeking behavior.

Methodology: Searching related keywords in International Databases and search engines, 27 articles in information seeking area were selected. These articles were evaluated and analyses deeply to answer the main questions developed

Findings: The result demonstrated that various factors affect user's mental model construction. These factors can divide into two groups; Individual differences and environmental factors. In addition, mental models can effect on novice users in information seeking process in complex situations. Furthermore, Analyzing articles showed that Interviewing, Observing, Drawing, Thinking aloud and RGT are the most common techniques for distinguishing user's mental models.

Value/Originality: The results of this research can help us to know more about cognitive factors effect on information seeking behavior and apply them in information retrieval systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Models
  • Information seeking behavior
  • library and information science