مدیریت اثربخش و کتابخانه‌های دانشگاهی ایران: تبیین دیدگاه‌های مدیران و کارکنان بر اساس الگوی پارسونز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه بیرجند

2 کارشناس ارشد، دانشگاه بیرجند

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل اثربخشی سازمانی شامل انطباق، کسب هدف، انسجام و مشروعیت در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران، از دیدگاه مدیران و کارکنان است.
روش: روش تحقیق پیمایشی و از نوع کاربردی است و جامعۀ پژوهش، تمامی مدیران و کارکنان کتابخانه‏های مرکزی و دانشکده‌ای دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند. از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده شد و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامۀ تعدیل‌شدۀ استاندارد بود. روایی پرسشنامه، از طریق متخصصان و پایایی آن، از طریق آزمون آلفای کرونباخ و بازآزمایی سنجیده شد.
یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد که از دیدگاه مدیران، فقط بین میانگین نمره‌های مؤلفۀ کسب هدف و حد مطلوب تفاوت وجود ندارد(p-value=0/137)؛ در حالی‌که در سایر موارد از دیدگاه آنان تفاوت معنادار است. از دیدگاه کارکنان، بین میانگین نمره‌های همۀ عوامل اثربخشی سازمانی و حد مطلوب، تفاوت وجود دارد (p-value=0/000). مؤلفۀ «کسب هدف»، بااهمیت‌ترین مؤلفه از دیدگاه مدیران و مؤلفۀ «مشروعیت» مهم‌ترین مؤلفه از دیدگاه کارکنان کتابخانه‌های دانشگاهی ایران هستند. افزون بر آن، مشخص شد که میانگین دیدگاه مدیران نسبت به میانگین دیدگاه کارکنان، در همۀ مؤلفه‌های اثربخشی پارسونز (انطباق، کسب هدف، انسجام و مشروعیت) بالاتر بود؛ همچنین، مشخص شد که تفاوت معناداری بین دیدگاه مدیران و کارکنان کتابخانه‌های دانشگاهی ایران نسبت به مدیریت کتابخانه‌های دانشگاهی با توجه به چهار عامل اثربخشی پارسونز وجود دارد. بین دیدگاه مدیران کتابخانه‌های دانشگاهی ایران بر حسب جنسیت با توجه به چهار عامل اثربخشی پارسونز، تفاوت معناداری وجود نداشت. در نهایت، مدیران و کارکنان، اثربخشی مدیریت کتابخانه‌های مورد بررسی را به‌ترتیب، در حدود سطح خوب و متوسط ارزیابی کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Management effectiveness and Iranian academic libraries: Explanation of manager and personal’s viewpoints based on Parsons model

نویسندگان [English]

  • mohammad javad hashemzadeh 1
  • seyyed ahmad moosavi 2
1 Assistant Professor, University of Birjand, Iran
2 M.A. University of Birjand, Iran
چکیده [English]

Object: The aim of this research is to study organizational effectiveness factors in academic libraries of Iran from viewpoints of managers and personal and is held based on Parsons’ model.
 
Method: The research type was an applied one and the method is survey. The study population consisted of central and faculty libraries belonging to universities of Iran’s Ministry of Science, Research & Technology. Cluster sampling method was utilized. A standard questionnaire was used as the data collecting tools. The validity of the questionnaire was evaluated by some specialists and its reliability was estimated by Cronbach’s alpha test.
 
Finding: The obtained results showed that from managers’ viewpoints, while the difference was observed on three criteria, only on the area of "Goal attainment" no difference between the average score of respondents and optimal point was observed. From personnel’ viewpoints, there is difference between the average scores of all effectiveness factors and optimal point. "Goal attainment" criteria were first priority from manager’s viewpoints and "Legitimacy" criteria was first priority from personnel’s viewpoints. In addition, in all parsons’s effectiveness factors (adaptation, goal attainment, integration and legitimacy), the managers had a higher average score than personnel. Moreover, results showed that a significant difference found between viewpoints of managers and personnel in academic libraries of Iran based on parsons’ model. No significant difference was observed between the viewpoints of managers based on sexuality. Finally, managers and personal evaluated the effectiveness of the libraries respectively high and medium.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian academic libraries
  • management
  • managers and personnel
  • Organizational effectiveness
  • Parsons model

مراجع

استوارت، رابرت دی؛ موران، باربارا بی(1390). مدیریت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. ترجمۀ زهیر حیاتی، فاطمه جمشیدی قهفرخی. تهران: نشر کتابدار.
اوانز، ادوارد جی(1377). فنون مدیریت برای کتابداران. ترجمۀ فرشته ناصری. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
حسنی، محمد؛ سامری، مریم(1389). بررسی اثربخشی سازمانی مدارس متوسطۀ ناحیۀ یک شهر ارومیه با استفاده از الگویی پارسونز. فصلنامۀ مدیریت فرهنگ سازمانی. 8 (21)، 223-201.
دیانی، محمد حسین(1384). روش­های تحقیق در کتابداری. مشهد: انتشارات کتابخانه رایانه­ای.
دیلانچیان، کارولین(1379). بررسی عوامل موثر در افزایش اثربخشی مدیریت مدارس راهنمایی و متوسطه ارامنه ایران از نظر مدیران ، معاونان و دبیران. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی. دانشگاه اصفهان. دانشکده­ی علوم تربیتی و روانشناسی.
رابینز، استیفن پی؛ دی سنزو، دیوید ای(1385). مبانی مدیریت. ترجمه­ی محمد اعرابی ، محمد­علی حمیدرفیعی .تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
زکی، محمد­علی(1383). آزمون تجربی رویکرد ترکیبی پارسونز در تحلیل اثربخشی سازمانی(مورد:آموزش و پرورش شهر اصفهان سال 83-1382). اصفهان : دومین کنفرانس بین المللی مدیریت.
سیاری، علی اکبر(1372). تحلیلی بر مشکلات و تنگناهای آموزش عالی کشور. فصلنامه­ی پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی. 1(2)،29-36.
فرهنگی، علی اکبر؛ شاه میرزایی، وحید؛ حسین زاده، علی (1384). نظریه­پردازان و مشاهیر مدیریت. تهران: نشر فراندیش.
قرونه، داوود(1387). بررسی رابطه­ی سلامت سازمانی با اثربخشی مدارس پسرانه دولتی مناطق 2 و 3 آموزش و پرورش شهر تهران. پایان­نامه­ی کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی. دانشگاه تهران. دانشکده­ی روان شناسی و علوم تربیتی.
قلی­پور، آرین (1380). جامعه شناسی سازمان­ها:رویکردی جامعه­شناختی به سازمان و مدیریت. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).
کرم­دخت،رقیه(1390). بررسی رابطه­ی بین اخلاق سازمانی مدیران و اثربخشی سازمانی مدارس متوسطه­ی شهرستان بابلسر. فصلنامه­ی رهبری و مدیریت آموزشی. 5 (1)، 115-126
میرکمالی، محمد؛ فرخ­نژاد، خدانظر(1382). بررسی رابطه­ی بین انگیزه پیشرفت مدیران با اثر بخشی سازمان آنها در مدارس متوسط بوشهر و برازجان. فصلنامه­ی مدیریت در آموزش و پرورش. 36 و 35 (13)، 73-61.
 
 
References
 
Aydin, Bulent and Ceylan, Adnan (2009). Does organizational learning capacity impact on organizational effectiveness? Research analysis of the metal industry, Development and Learning in Organizations, 23(3), pp.21 - 23
Cana, M. B., Cueto Q. L. G. G., De Guzman, A.B., Fuchigami,K.B, Manalo,L.R.T. and Yu, J. C. U. (2005). Clientele recognition of library terms and concepts used by librarians: a case of an academic library in the Philippines. Journal of librarianship and information science,37(4), pp.195-204.
Elmuti, Dean (1996). The perceived impact of team-based management systems on organizational effectiveness, International Journal of Manpower, 17(8), pp.4 – 17.
Goodman, P. S. Pennings, J.M.(1977). New Perspectives on organizational effectiveness. Sanfrancisco: Jossey Bass.
Hillel,S. (2002). Relationships between oraganizational properties and organizational effectiveness in three tyoes of nonprofit human service organization . Public personal management.31(3),pp.23-31.
Roy, Matthew H and Dugal, Sanjiv S.  (2005). Using employee gainsharing plans to improve organizational effectiveness, Benchmarking: An International Journal, 12(3), pp.250 – 259.
Saavedra,R. and Kwun,SE,G.(2002). Affective states in job characteristics theory . Journal of Organizational Behavior, 21(2),pp.131-146.
 
تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی
دوره 48، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1393
صفحه 143-158

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار