عوامل راهبردی مؤثر بر توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف شناسایی عوامل راهبردی مؤثر و پیش‌برندۀ رشد و توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران است.
روش: روش این پژوهش نظریۀ داده‌بنیاد به شیوۀ نظام‌مند در سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و انتخابی است. جامعۀ آماری پژوهش متشکل از متخصصان و خبرگان حوزۀ کتابخانه‌های دیجیتالی و روش گردآوری داده‌ها، مصاحبۀ نیمه ساختاریافته تا رسیدن به کفایت و اشباع نظری بود. دربارۀ داده‌ها پس از کدگذاری و شکل‌گیری طبقات اصلی بحث و نتیجه‌گیری انجام شده است.
یافته‌ها: عوامل راهبردی مؤثر بر توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران به‌ترتیب اهمیت و اولویت عبارتند از سازوکارهای مدیریتی، سازوکارهای توسعۀ منابع انسانی، سازوکارهای حقوقی و قانونی، سازوکار محتوا و ارائۀ خدمات.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategic Factors affecting in the development of digital libraries in Iran

نویسندگان [English]

  • Elmira Djanavi 1
  • Fahimeh Babolhavaeji 2
چکیده [English]

Objective: The main purpose of present research was to identify strategic factors influencing to the development of digital libraries in Iran.

Method: Research method of this study is grounded theory, which we use systematic method. The study sample consisted of professionals and experts in the field of digital library, and semi-structured interviews used to collect data to achieve theoretical saturation. Data have been discussed after coding and forming main classes

Findings: Affective Strategic Factors in development of digital libraries in order of importance and priority are management mechanisms, mechanisms of development of human resources, legal mechanisms, content and services mechanisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: digital library
  • Strategic Factors
  • Development

منابع

آرمز، ویلیام وای (1381). کتابخانههای دیجیتالی. ترجمه فرزانه شکوری. تهران: قو: چاپار.
اسفندیاری‌مقدم، علیرضا؛ زهدی، سارا (1391). بررسی مهارت‎ها و قابلیت‎های کتابداران دیجیتالی: مورد پژوهی کتابداران کتابخانه‎های دانشگاهی تبریز. کتابداری و اطلاعرسانی، 53 (3): 191 - 216.
امین‌پور، فرزانه (1385). مقدمه‌ای بر کتابخانه‎های دیجیتالی. فصلنامۀ کتاب، 66: 241 - 250.
      جنوی، المیرا؛ باب‌الحوائجی، فهیمه (1393). طراحی مدل توسعۀ مدیریتی کتابخانه‌های دیجیتال در کشور با رویکرد منبع محور. مدیریت دولتی، در نوبت چاپ.
     خواجه نصیر طوسی، فریده(1380). ضرورت ایجاد کتابخانه دیجیتالی از دیدگاه مدیران کتابخانه‌های         مرکزی دانشگاه‌های دولتی ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
دلیلی تهامی، گلرخ (1381). طرح پیشنهادی برای تشکیل کتابخانۀ دیجیتالی علوم دریایی ایران: بررسی دیدگاه‌های مدیران سازمان‌های دریایی نسبت به ضرورت تشکیل آن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
رادفر، حمیدرضا (1390). بررسی مجموعه‎سازی در کتابخانه‎های دیجیتالی ایران و ارائۀ الگوی پیشنهادی. رسالۀ دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
رضائیان، علی (1379). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: سمت.
فدایی، اشرف؛ نوشین‌فرد، فاطمه (1387). بررسی دیدگاه‌های مدیران و کتابداران دانشگاه علامه طباطبایی در مورد ایجاد کتابخانۀ دیجیتال. فصلنامۀمطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات ، 81: 24 - 43.
کاراندیش، نجمه (1385). بررسی نارسایی‎های قوانین حقوق مالکیت فکری در ایران جهت استفاده از آنها در کتابخانه‎های دیجیتالی کشور. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی.
کرمی، سارا.(1388). بررسی دیدگاه‎های مدیران سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران و کتابخانه‎های فرهنگسراها در زمینۀ دیجیتالی کردن کتابخانه‎ها. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ کتابداری و اطلاع‎رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
مرادحاصلی، منصوره؛ فهیم‌نیا، فاطمه؛ علیپور حافظی، مهدی (1392). مهارت‎های فنی کتابداران کتابخانه‎های دیجیتالی: سیاهۀ پیشنهادی. مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی کتابخانههای دیجیتالی، یک دهه کتابخانه دیجیتالی در ایران با نگاهی به آینده، تهران، 9 بهمن: 197 - 208.
نمازی، علیرضا (1382). تبیین پارامترهای مؤثر در طراحی کتابخانه‎های دیجیتالی در ایران. پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده فنی.
نوروزی، یعقوب (1390). محورهای توسعۀ کتابخانه‎های دیجیتالی. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، 17(1): 129 - 153.
نوروزی، یعقوب؛ جعفری‌فر، نجمه (1392). راهکارهای توسعۀ کتابخانه‎های دیجیتالی مطالعۀ موردی: دیدگاه مدیران کتابخانه‎های مرکزی دانشگاه‎های دولتی شهر تهران. مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی کتابخانۀ دیجیتالی، یک دهه کتابخانۀ دیجیتالی در ایران با نگاهی به آینده، تهران، 9 بهمن:265 - 277.
Anunobi, C.V.; Ezani, M.I. (2011). Digital library development in university. Challenges and prospects. Library Hi Tech, 29(2): 373-386.
Attaran, M. (2004). Exploring the relationship between information technology and business reengineering. Information and management, 41: 585–596
Borgman, C.; Solvberg, I.; Kavacs, L. (2002). Evaluation of digital libraries: Test beds, Measurements and Metrics. Reports of 4th DELOS workshop. Budapest: Hungarian Academy of Science.
Castelli, D. (2006). digital library of future and the role of libraries. Library Hi Tech,   24:  496 - 503
Clark, K.; Samantha, A. 2001. Internet use to perform collection development among Independent school librarians in the pacific Northwest. Ph.D thesis, university of Albama.
Collins, M. (2008). Electronic Resource Management Systems (ERMS) Review. Electronic Journal Forum, 34: 276-299.
Corall, S. (2010). Educating the academic librarian as a blend professional: a review and case study. Library Management, 31(8/9): 567 - 593
Creswell, J.W. (2005). Educational Research: planning, conduction and evaluating quantitative and qualitative research. Upper Sanddle River, Nj: pearson.
Flatley, R. K.; Prock, K. 2009. E-resource collection development: a survey of current practices in academic libraries. Library Philosophy and Practice, 11(2): 1-4.
Graves, K. J.; Martin Elaine, R.(1998). RE-Engineering the library for improved access to electronic health information: One research library’s experience. INSPEL..32(3): 182-188.
Hernon, p.; Schwartz, C. (2009). Leadership: Developing a research agebda for academic libraries. Library & Information science Research, DOI: 10.1016/j.lisr.001, www.sciencedirect.com .
Jeevan, V.K.J. (2004). Digital library development: identifying source of content for developing countries with special reference to India. The International Information and Library review, 36: 185-194.
       Joint, Nicolas. (2006). Digital Library Future: collection development or collection preservation?              Library Review, 55(5).
Kibrige, H. M.; Depalo, L. (2001). The education function in adigital library environment: a challenge for college a research libraries. The Electronic Library, 19(5): 283-295.
Mohsenzadeh, F.; Isfandiari-Moghaddam, A. (2011). Perceptions of library staff regarding challenges of developing digital libraries: The case of an Iranian university. Program: Electronic Library and Information Systems, 45(3): 346-355.
Naqvi, S.J.; Al-Shihi, H. (2013). Practicing M-Application Services Opportunities with Special Reference to Oman. Issues in Informing Science and Information Technology, 10(1): 341-353.
Shuva, N.Z. (2012). B uilding Digital Libraries in Bangladesh: A developing country perspective. The International Information and Library Review,  44: 132-146.
Wang, J.A. (2003). Knowledge Network Constructed by Integrating, Classification, Thesaurus and Meta data in digital library. Intel Inform & Lib Rev, 35: 383-397.
Yang, L. (2012). Development Strategy of Digital Library in University Based on SWOT Analysis. Software Engineering and Knowledge Engineering, 2, AISC115: 893-900.
Youngok, C. ; Rasmussem, E. (2006). What is Needed to Education Future Digital Librarians: A Study of Current Practice an Staffing Patterns in Academic and Research Libraries. D-Lib Magazine, 12(9): 3.