شناسایی عوامل مؤثر بر توسعۀ سیستم کتابخانۀ دیجیتالی: دیدگاه مدیران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعۀ سیستم کتابخانۀ دیجیتالی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران از دیدگاه مدیران این کتابخانه‌ها انجام شد.
روش: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به شیوۀ پیمایشی – تحلیلی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده‌ها ‎پرسش‌نامۀ ‎محقق‌ساخته بود که بر مبنای تعریف فدراسیون جهانی کتابخانۀ دیجیتالی (شامل چهار محور اساسی نیروی انسانی، مجموعه، خدمات و فناوری) و با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر متخصصان حوزه تهیه شد. جامعۀ آماری پژوهش مدیران کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران بودند.
یافته‌ها: از سوی جامعۀ آماری 43 عامل مطرح‌شده در این پژوهش، همگی مؤثر قلمداد شدند. مؤثرترین عاملی که برای توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی ایران مدنظر قرار گرفت، عامل آموزش نیروهای داخلی در کنار برون‌سپاری برخی از فعالیت‌ها به متخصصان حوزۀ کتابخانۀ دیجیتالی بود و مهم‌ترین راهکار برای ارتقای خدمات، آگاهی و الگوبرداری از تجربیات برتر داخلی و بین‌المللی (با کسب بالاترین رتبۀ لیکرت83/4 از 5 در طیف لیکرت) است و تعیین سطوح دسترسی به اطلاعات کتابخانۀ دیجیتالی (با کسب پایین‌ترین رتبۀ لیکرت 33/3 از 5 در طیف لیکرت) کم‌اهمیت‌ترین عامل بود. تفاوت معناداری بین دیدگاه مدیران مورد مطالعه، نسبت به راهکارهای مؤثر بر توسعۀ خدمات و فناوری سیستم کتابخانۀ دیجیتالی وجود دارد.
اصالت / ارزش: پژوهش حاضر جزو اولین پژوهش‌هایی است که به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعۀ سیستم کتابخانۀ دیجیتالی می‌پردازد. شناسایی این عوامل شاید نقش بسیار مهمی در پیشرفت و بهبود امور کتابخانه‌های دیجیتالی ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying effective factors on developing digital libraries: administrators view in central libraries of public universities in Tehran

نویسندگان [English]

  • yaghoub Norouzi 1
  • Nayereh Jafarifar 2
1
2
چکیده [English]

Objective: In the this research, effective factors on digital libraries’ development in central libraries of public universities in Tehran have been identified from these libraries administrator’s view.
Method: This study is applied, based on descriptive-analytical method. For data collection we used researcher-made questionnaire, Based on the Digital Library Federation definition (including human resources, collections development, services and technology) and literature review that will confirmed its validity by experts. The study population was central library’s administrators of state universities in Tehran.
Findings: From the point of view of studied population all 43 factors mentioned in this study were effective. The most effective factor was training staffs along with outsourcing some activities and the most important strategy is using good experience of national and international models and determining the level of information access in digital libraries in order to enhance services. At the end, there are significant differences between the views of managers in comparison with effective solutions in development of services and technology to develop a digital library system.
Originality/ value: This research is the first research conducted on identifying the affective factors on digital library development. Also, identifying these factors play very important role in the improving digital libraries activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • digital library
  • System development
  • University libraries
  • Teheran
  • Information managers

مراجع

  1. دال،مارک؛ بانرجی، کایل؛ اسپالتی، مایکل (1392). کتابخانه‌های دیجیتال: یکپارچه‌سازی محتوا و سیستم‌ها، ترجمۀ مهدی علیپورحافظی، یعقوب نوروزی، حمیدرضا رادفر. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، چاپار.
  2. داورپناه، محمدرضا (1387). برنامه‌ریزی زیرساخت تکنولوژی اطلاعات در کشورهای در حال توسعه. فصلنامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی. 2 (4). 1 - 22.
  3. دورانت، فیونا (1389)، مذاکره و قرارداد برای منابع اطلاعاتی دیجیتالی، ترجمۀ جواد بشیری، تهران: کتابدار.
  4. رادفر، حمیدرضا (1390). بررسی مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های دیجیتالی ایران و ارائۀ الگوی پیشنهادی. رسالۀ دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات.
  5. سلسله ذاکری، امید (1390). قانون برنامۀ پنج‌سالۀ پنجم توسعۀ جمهوری اسلامی ایران. تهران: مجد.
  6. ضیایی پرور، حمید (22 آبان 1387). "شبکۀ علمی کشور در انتظار محتوا". بازیابی‌شده در 10 بهمن 1391 از www. ICTna.ir.
  7. طبیبی، جمال‌الدین(1374). نقش برنامه‌ریزی استراتژیک در توسعۀ کتابخانه‌های دانشگاهی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. 10 (2). 19 - 40.
  8. علیدوستی، سیروس، نظری، مریم (1385). عوامل موفقیت اشتراک منابع در کتابخانه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. کتابداری و اطلاع‌رسانی. 9 (3)، 39 - 66.
  9. علیپور حافظی، مهدی (1390الف). کتابخانۀ دیجیتالی: مبادلۀ اطلاعات، تهران: سمت.
  10.  علیپور حافظی، مهدی (1390ب). یکپارچه‌سازی خدمات کتابخانه دیجیتال. کتاب ماه کلیات. 72 (164). 72 - 89.
  11. علیپور حافظی، مهدی؛ کریمی، مهشید (1387). معماری کتابخانۀ دیجیتالی. فصلنامۀ کتاب (75). 199 – 222.
  12. علیجانی، رحیم(1387). نظام‌های اطلاعاتی و مفاهیم مرتبط، تهران: چاپار.
  13. کاردان نشاطی، محمد (1382). کتابخانه‌های دیجیتالی(مجموعه مقالات)، تهران: چاپار.
  14. کوهی رستمی، منصور (1386). مقایسۀ وضعیت خط‌مشی‌های مجموعه‌گستری کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  15. ماهاپاترا، پیوشکانتی (1386). مدیریت منابع انسانی در کتابخانه‌ها، ترجمۀ ثریا ضیایی، مشهد: مرندیز.
  16. ماهرالنقش، بابک (1383). بررسی روش‌های توسعۀ منابع اطلاعاتی الکترونیکی در کتابخانه‌های دیجیتالی شهر تهران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
  17. محمدی‌فرد، داود (1385). شناخت و پیاده‌سازی کتابخانه‌های دیجیتال و مجازی. تهران: چاپار، لنجوان.
  18. مقیمی، مهدی (1385). بررسی نقش کتابداران در توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی و طراحی کتابخانۀ مجازی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
  19. نظری، زهرا (1390). امنیت اطلاعات در کتابخانه‎های دیجیتالی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات.
  20. نوروزی، یعقوب (1383). شاخص‌های ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی. اطلاع‌شناسی، 3 (بهار). 75 - 92.
  21. نوروزی، یعقوب (1390). محورهای توسعۀ کتابخانه‌های دیجیتالی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی. 1(17). 129 - 153.
  22. نوروزی، یعقوب (1392). کتابخانه‌های دیجیتالی: رابط کاربر، قم: دانشگاه قم.
  23. نوروزی، یعقوب؛ بیات، بهروز(1390). بررسی خدمات کتابخانه‌های دیجیتالی ایران و جهان: ارائۀ خدمات پیشنهادی برای کتابخانه‌های دیجیتالی ایران، طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.

 

  1. Bakeri, A.; Bakar, A.; Abdoulaye, K. (2002). Collection Development for the Digital Age: The Case of Malaysia. Digital Libraries: People, Knowledge, and Technology Lecture Notes in Computer Science. 25: 366-378.
  2. Basuki, S. L. (2004). Digitisation of collection in Indonesian academic library. Program: electronic library and information systems. 38(2): 194-200.
  3. Buchanan, S.; McMenemy, D. (2012). Digital service analysis and design: The role of process modelling. International Journal of Information Management. 32(3): 251-256
  4. Cassella, M.; Morando, M. (2012). Fostering New Roles for Librarians: Skills Set for Repository Managers Results of a Survey in Italy. Liber Quarterly, 21(3/4) , Retrieved 10Apr, 2013, from http://www.emeraldinsight.com/journals.htm.
  5. Clark, K.; Samantha, A. (2001). Internet use to perform collection development among independent school librarians in the Pacific Northwest. Ph.D thesis, the University of Alabama.
  6. Corrall, S. (2010). Educating the academic librarian as a blended professional: a review and case study. Library Management. 31(8/9) Retrieved 10 Apr, 2013, from http://www.emeraldinsight.com/journals.htm.
  7. Cunningham, L (2010). The librarian as digital humanist: the collaborative role of the research library in digital humanities projects . Faculty of Information Quarterly. 2 (1), Retrieved 10 Apr, 2013, from http://fiq.ischool.utoronto.ca/index.php/fiq/article.
  8. Curbera, F.; et al. (2003). The next step in web services. Communications of the ACM 46(10): 29-34.
  9. Defelice, B.; Constance, R. (2006). Digital library of earth systems education: collection assessment. Against the grain.18(5): 30-38.
  10. Flatley, R. K.; Prock, K. (2009). E-resource collection development: a survey of current practices in academic libraries. Library philosophy & practice. 2(11):1-4.
  11. Fournar, A. P.; Sklavos, b. N. (2014). Secure embedded system hardware design – A flexible security and trust enhanced approach. Computers & Electrical Engineering, 40(1): 121–133.
  12. Goh, D. Hoe-Lian, et al. (2006). A checklist for evaluating open source digital library software. Online Information Review, 30(4): 360-379.
  13. Jeevan, V. K. J. (2004). Digital library development: identifying sources of content for developing countries with special reference to India. The International Information & Library Review, 36: 185–197.
  14. Kim, H. (2005). Developing semantic digital libraries using data mining techniques. PhD thesis, University of Florida.
  15. Mahabi, V. (2010). Information Security Awareness: System Administrators and End-User Perspectives at Florida State University. PhD thesis in Library and Information Studies ,the Florida State University.
  16. Manning, C. D.; Raghavan, P.; Schutze, H. (2008). Introduction to information retrieval (Vol. 1). Cambridge: Cambridge University Press.
  17. Molina, M. ( 2004). Calidad y evaluacio´n de contenidos electro´nicos. E-coms. Retrieved 25 Oct, 2009, from http://www.mariapinto.es/e-coms/eva_con_elec.htm
  18. Ngimwa, P.; Adams, A. (2013). The different roles of ‘Design Process Champions’ for digital libraries in African higher education. International Journal on Digital Libraries. 13(4-3): 119-133.
  19. Sreenivasulu, V. (2000). The role of a digital librarian in the management of digital information systems”. The Electronic Library. 18 (1): 12-20.
  20. Susana, B. Sa´nchez V. (2006). Collection Development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century. Collection Development in a digital environment. 25(4):139–144.
  21. Tsakkonas,G.; Papateodoros, C. (2009). Evaluation Of Digital Libraries An Insight Into Useful Applications And Methods. UK: chandos Publishing.
  22. Youngok, C.; Rasmussen, E. (2006). What Is Needed to Educate Future Digital Librarians: A Study of Current Practice and Staffing Patterns in Academic and Research Libraries? D-Lib Magazine, 12(9): 3-14.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار