بررسی وضعیت دانش و مهارت‌های کتابداران در کاربرد خدمات مرجع بر اساس دیدگاه کواکس (مورد‌پژوهی: کتابخانه‌های دانشگاه‌‌های دولتی استان مازندران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه اصهان

3 دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت دانش و مهارت‌های کتابداران در کاربرد خدمات مرجع بر اساس دیدگاه کواکس (تفکر انتقادی، تحلیل سؤالات، مصاحبه، سازماندهی اطلاعات، یافتن منابع مرجع و تسلط بر ابزارهای پیشرفتۀ اطلاع‌یابی) از نظر کارکنان کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی استان مازندران است.
روش: پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی و جامعۀ آماری شامل مدیران و کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی استان مازندران است. روش نمونه‏گیری هم تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم بود. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامۀ محقق‌ساخته است که ضریب پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (80/0) محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم‌افزار SPSS V.16 استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که دیدگاه کواکس بر دانش و مهارت‌های مرجع کتابداران در کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی استان مازندران مؤثر و میانگین تمام مؤلفه‌های مذکور بالاتر از حد متوسط و در وضعیت مناسبی است. مطلوب‌ترین مؤلفه «تسلط بر ابزارپیشرفته» و کمترین مؤلفه‌ «سازماندهی اطلاعات» محسوب می‌شود. همچنین بین نظرهای کتابداران بر پایۀ عوامل جمعیت‌شناختی (جنسیت، رشتۀ تحصیلی، سابقۀ خدمت، سطح تحصیلات، محل خدمت، و نوع کار) در کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی استان مازندران تفاوت معناداری وجود ندارد.
اصالت/ ارزش: دیدگاه کواکس جنبه‌های تعامل و تفکر انتقادی را با زمینه‌های ابزارهای اطلاع‌یابی در هم آمیخته است و به توسعۀ مهارت‌ها و دانش‌افزایی کتابدار مرجع کمک می‌کند. کتابداران کتابخانه‌ها می‌توانند با توسعۀ مهارت‌های خود در خدمات مرجع، دسترسی و اشاعۀ اطلاعات به مراجعان را تسریع ببخشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey Study of Librarians' Knowledge and Skills in the Application of Reference Services based views' Kovacks (Case study: Mazandaran Public University Libraries)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Shabani 1
  • Roghaieh Matany 2
  • Morteza Mohammadi Ostani 3
1 Professor, Library and Information Science, University of Isfahan
2 M. Sc., Library and Information Science, University of Isfahan
3 PhD. student, Library and Information Science, University of Isfahan
چکیده [English]

Objective: The aim of the study was to assess the status of knowledge and skills in the use of references services based on the views' Kovacks (critical thinking, analysis questions, interviewing, organizing information, Find reference resources, and mastery of advanced tools) in terms of views' staff or the Mazandaran public university library.
Methodology: This descriptive - survey. Population is management and public librarians Mazandaran public University. Sampling method is random stratified sampling. Data collection methods is researcher- built questionnaire and reliability was calculated with Cronbach's alpha coefficient (%80). Data analysis was done by SPSS 16 software.
Findings: Findings demonstrated views' Kovacks is effective on knowledge and skills of reference librarians in Mazandaran Public university libraries and the average of all the components is higher than average and it is in good condition. The most favorable component is "mastery of advanced tools" and lowest component "organization information". Also there was not a significant difference among the views' librarians based on demographic variables (i.e. gender, measure of study, background of employment, graduation degree, type of work in library) in Mazandaran Public University libraries.
Originality/ Value: Views' Kovacks was integrated critical thinking aspects with fields information- seeking tools and will help to develop skills and knowledge synergy reference librarian. Reference librarians can develop their skills in references service and accelerated access and disseminate information to client.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reference Service
  • Academic libraries
  • Reverences Skill

مراجع

  1. اکرمی‌ابرقویی، صفیه (1387). نیازسنجی و امکان‌سنجی ارائۀ خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه یزد. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه الزهراء.
  2. التماسی، مهشید (1388). طراحی دورۀ آموزش الکترونیکی خدمات مرجع برای کتابداران و اطلاع‌رسانان. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه تهران.
  3. بیگدلی، زاهد (1380). پیدایش و گسترش خدمات مرجع در کتابخانه‌ها. مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران، 3 (8): 135 - 154.
  4. پائو. میراندا ‌لی. (1378). مفاهیم بازیابی اطلاعات. ترجمۀ اسدالله آزاد، رحمت‌الله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
  5. جعفربیگلو، موسی (1376). کتابدار مرجع و روانشناسی شناخت. فصلنامۀ پیام کتابخانه، 7 (4): 170 - 179.
  6. حسن‌زاده، محمد (1383). خدمات مرجع الکترونیکی: شیوه‌های نوین پاسخگویی به پرسش‌های مرجع. فصلنامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 6 (4) (پیاپی 24): 97 - 108.
  7. رئیسی، صدیقه؛ جوکار، عبدالرسول؛ پاپی، احمد (1390).تأثیر فناوری‌های اطلاعاتی بر استفادۀ کاربران از خدمات مرجع از دیدگاه کتابداران مرجع کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های ایران.مدیریتاطلاعاتسلامت، 8 (6): 884 - 893 .
  8. غلامی، طاهره (1388). خدمات مرجع دیجیتال. تهران: کتابدار؛ قم: دانشگاه قم.
  9. فتاحی، رحمت‌الله (1385). از آرمان‌ها تا واقعیت: تحلیلی از مهم‌ترین چالش‌ها و رویکردهای سازماندهی اطلاعات در عصر حاضر. فصلنامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 40 (10): 22 - 37.
  10. ___________ (1381). از اطلاعات به دانش: رویکردی نو به کارکردهای کتابخانه‌ها در عصر فناوری اطلاعات. در: مجموعۀ مقالات ششمین همایش کتابداران سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، یزد 16 - ۱۸ بهمن ۱۳۸۰. تهران: مرکز مدارک علمی و انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
  11. فیضی، علیرضا (1376). تعیین میزان استفاده‌کنندگان از خدمات مرجع کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های تربیت مدرس، صنعتی شریف و امیرکبیر. پایان‌نامۀ کارشناسی ‌ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه تربیت مدرس.
  12. کتس، ویلیام‌ (۱۳۸۶). مرجع‌شناسی تخصصی و عمومی فارسی و غیرفارسی. ترجمۀ آذری، ‌آیدین؛ عزیزی، محسن و محسنی، حمید. تهران: نشر کتابدار.
  13. کفاشیان، مجتبی؛ حیدری، آزاده (1386). تغییر صلاحیت‌های حرفه‌ای کتابداران دانشگاهی در محیط شبکه‌ای. نما، 7 (3): 12 - 17.
  14. مختارپور، رضا (1388). مصاحبۀ مرجع در محیط دیجیتال: چگونگی و چرایی. در: عباس حری، علی اکبری و مونا مهدیان (گردآورندگان)، نرگس نشاط (ویراستار). خدمات مرجع و اطلاع‌رسانی: مجموعه مقالات اولین همایش سراسری اتحادیۀ انجمن‌های علمی - دانشجویی کتابداری و اطلاع‌رسانی‌ایران (ادکا): 92 - 97. تهران: کتابدار.
  15. مرادی، نورالله (1377). مرجع شناسی: شناخت خدمات و کتاب‌های مرجع. تهران: فرهنگ معاصر.
  16. مزینانی، علی (1377). بررسی نیازهای مهارتی کتابداران شاغل در کتابخانه‌های دانشگاهی و مراکز اطلاع‌رسانی. فصلنامۀ کتاب، 4: 124 - 135.
  17. منصوریان، یزدان (1381). کتابخانه‌های دیجیتال: مروری بر فرصت‌ها و چالش‌ها. در: مجموعه مقالات ششمین همایش کتابداران سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، یزد 16 - ۱۸ بهمن ۱۳۸۰. تهران: مرکز مدارک علمی و انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
  18. نیازمند، محمدرضا (1388). نقش تفکر خلاق و تفکر انتقادی در مطالعات میان‌رشته‌ای. ماهنامه ارتباط علمی، 2: 11 - 17.
    1. Cloughiey, K. (2004). Digital reference services: How do the library- based services compare white expert service? Emerald Group, 53(1): 260-272.
      1. Chawdhury, G., Margarita, S. (2004). Digital reference services: A snapshot of the current practices in Scottish libraries. Retrieved May 15, 2013, from http://www.Emerald in sigh.com.
      2. Diamond, W., Barbara, P. (2001). Digital reference: A case study of question types in an academic library. Reference Services Review, 29 (3): 210-218.
        1. Ennis, R.H. (2002). An outline of goals for critical thinking curriculum and its assessment. Retrieved May 25, 2013, from http://faculty.ed.Uiuc.edu/rhennis.
        2. Maharana, B., Panda, K.C. (2005). Virtual reference services in academic libraries: A case study of the libraries of IIm and IITs UN the India. Retrieved May 22, 2013 from http://eprints.rclis.org/archive/00009358.
        3. Kadir, W.A., Dollah, W., Sing, D. (2006). Digital reference service in academic libraries. Retrieved May 2. 2013 from http://www.lib.usm.my/elmuequip/conference.Docume.
تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی
دوره 49، شماره 1 - شماره پیاپی 1
فروردین 1394
صفحه 117-133

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار