رتبه‌بندی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های جامع و صنعتی به روش تاپسیس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام‌نور کرمانشاه

3 دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی – استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه کردستان

4 دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی – رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه رازی

چکیده

مقدمه: نظر به اهمیت کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌ها و لزوم شناسایی نقاط ضعف و قوت و ایجاد رقابت بین آنها در ارائه خدمات بهتر، هدف پژوهش حاضر ارزیابی و رتبه‌بندی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های جامع و صنعتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به روش تاپسیس است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی-توصیفی انجام شده‌است. جهت تعیین معیار و وزن‌دهی شاخص‌ها از تکنیک مقایسه زوجی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش دانشگاه‌های جامعی که رتبه 1تا 40 و دانشگاه‌های صنعتی که رتبه 1 تا 10 را در رتبه‌بندی سال 95- 1394 پایگاه استنادی علوم جهان اسلام کسب کرده بودند. تعداد 50 کتابخانه انتخاب شده، 27 دانشگاه تمایل به شرکت در پژوهش و رتبه‌بندی شدن داشتند. روش‌های آماری شامل آمار توصیفی برای محاسبه شاخص‌ها، تکنیک مقایسه زوجی برای تعیین وزن شاخص و معیارها، و تکنیک تاپسیس برای رتبه‌بندی بود.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از ارزیابی کتابخانه‌های دانشگاهی مورد مطالعه نشان داد که کتابخانه‌ها در شاخص ارتباط و همکاری، برنامه ریزی، خدمات، آموزش، دسترس‌پذیری و مدیریت در وضعیت مطلوب‌تری نسبت به امکانات، بودجه، کارکنان و منابع قرار دارند. نتایج رتبه‌بندی نیز نشان داد که کتابخانه‌های دانشگاه ارومیه، تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و شیراز به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را کسب کرده‌اند.
نتایج: نتایج بیانگر آنست که کتابخانه‌ دانشگاه ارومیه در محاسبه شاخص‌ها بیشترین میزان نزدیکی را به راه‌حل ایده‌آل مثبت داشته و در مطابقت با استانداردها در جایگاه نخست قرار گرفته است. دانشگاه بوعلی سینا همدان نیز در جایگاه آخر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation and ranking of central libraries of comprehensive and industrial universities affiliated to the Ministry of Science, Research and Technology

نویسندگان [English]

  • faramarz soheili 1
  • Hasibeh sayedi Taljar 2
  • Mahdi Hosaini 3
  • hamid ahmadi 4
1 Payame Noor University
2 payame Noor university
3 Kurdistan University
4 razi university
چکیده [English]

Introduction: the aim of this study is to evaluation and ranking the central libraries of comprehensive and industrial Universities affiliated to the ministry of science, research and technology.
Methodology: the present study has been done in a descriptive - survey method. the population of this study is a comprehensive university that ranked number 1 through 40 and industrial universities that ranked number 1 to 10 in the Islamic World Sciences Citation Center in 2015- 2016. These Universities were chosen Purposeful and Self – Selected Sample. Of the 50 selected libraries, 27 tended to participate in research and rank. Data collection tool was Researcher made questionnaire. Statistical methods include descriptive statistics to calculate the indices, Analytical Hierarchy process technique for index weights and criteria, and TOPSIS technique for rank.
Finding: findings from the evaluation of academic library studies showed that the libraries are in the index of communication and cooperation, planning, service, availability, availability and management in a more desirable situation than facilities, budget, staff and resources. the results of Ranking show that the libraries of, Urmia University, Institute for Advanced Studies in Basic Sciences university and Shiraz university are ranked first to third, respectively. Shahid Bahonar and Bu-Ali Sina University are also ranked last.
Conclusion: Urmia university library in the calculation of indices has the highest closeness to the solution of the positive idea and is ranked first in conformity with standards. Bu-Ali Sina University is located in the last place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Library evaluation
  • Library Ranking
  • university library
  • TOPSIS
تعاونی(خالقی)، شیرین؛ سلطانی، پوری؛ حریری، مهرانگیز؛ مهراد، جعفر (1390). استانداردهای کتابخانه­های دانشگاهی ایران. تهران: نشر کتابداری، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
خراسانی، محبوبه (1390). ارزیابی سطح کیفیت خدمات و رتبه‌بندی کتابخانه‌های دانشکده‌ای دانشگاه سمنان بر اساس مدل لایب کوآل. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی.
زارع بنادکوکی، محمدرضا؛ وحدت زاد، محمدعلی؛ اولیاء، محمدصالح و لطفی، محمدمهدی (1394). بررسی نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها: یک رویکرد انتقادی. فصلنامه آموزشی مهندسی ایران. (65)، ص 95 – 131.
عمرانی، ابراهیم (۱۳۹۶). استانداردهایی برای کتابخانه‌ها در مؤسسات آموزش عالی ایران. تهران: چاپار، انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران.
عطایی، محمد (1389). تصمیم­گیری چندمعیاره.شاهرود: دانشگاه شاهرود.
غیاثی، مصطفی و امینایی، بهنام (1394). آموزش جامع روش تاپسیس و آنتروپی شانون با رویکرد پایان‌نامه نویسی. بازیابی شده در تاریخ (28/04/1396) از: http://ariamodir.ir
فاقعی، مریم السادات (1392). رتبه‌بندی کتابخانه‌های دانشگاه تهران با استفاده از تکنیک بسط GRA برای تصمیم‌گیری چندمعیاره، بر اساس معیارهای مدل لایب کوال. پایان‌نامه کارشناس ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی.
فرج­پهلو، عبدالحسین؛ قاسمی، مژگان. (1394). مدیریت کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی. تهران: سمت، 1394.
میر غفوری، سید حبیب‌الله و شفیعی رود پشتی، میثم (1386). رتبه‌بندی کتابخانه‌های دانشگاهی بر اساس سطح عملکرد با استفاده از تکنیک‌های تحلیل پوششی داده‌ها و بردا (مورد: کتابخانه‌های دانشگاه یزد). کتابداری و اطلاع‌رسانی. 10 (3)، ص 35 – 56.
هفته­خانه فراهانی، فاطمه (۱۳۹۰). بررسی وضعیت ساختمان کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های مستقر در تهران از دیدگاه مدیران و کتابداران شاغل در آن‌ها. پایان‌نامه کارشناس ارشد، دانشگاه الزهراء، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی.
منصوریان، یزدان. (1394). روش تحقیق در علم اطلاعات­ و دانش­شناسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
References
Khan, Amjid; Bhatti, Rubina; khan, Ghalib & Ismail, Muhammad (2014). The Role of Academic Libraries in Facilitating Undergraduate and Post- Graduate Studies: A Case Study of the University of Peshawar, Pakistan. Chinese Librarianship: an International Electronic Journal, 38. Retrieved from www.iclc.us/cliej/cl38KBKI.pdf
Illangarathne, S. K., & Fan, L. (2016). Research on MCDA Approach for Library Ranking: A Case Study on University Libraries in Sri Lanka. INNOVATION AND MANAGEMENT
Mančev, Mirjana D. (2014). Ranking the Libraries of the University of Niš Faculties Using the VIKOR Method. Canadian Journal of Information and Library Science, 38, pp. 22-36. https://doi.org/10.1353/ils.2014.0007
Mančev, Mirjana D. (2016). The Application of the TOPSIS Method in Selecting the Best Academic Library at the University of Niš. Canadian Journal of Information and Library Science, 40 (1), pp. 81-96.
Saremi, Mahmoud; Musavi, Farid; Sanayei, amir (2009). TQM consultant Selection in SMEs with TOPSIS under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 36(2), pp.2742-2749. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2008.01.034.