واکاوی انواع هویت در داستان‏های نوجوانان بر اساس نظریه روانی- اجتماعی اریکسون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی- دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- دانشگاه فردوسی مشهد- مشهد- ایران

3 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 گروه علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران،

چکیده

هدف: داستان‏های نوجوانان علاوه بر ویژگی‏های تفریحی و سرگرم‏کنندگی، سرشار از نکات آموزشی و تربیتی‏اند. یکی از پرسش‏های اساسی در دوره نوجوانی، کنجکاوی‏های فرد در زمینه شناخت خود و هویت‏یابی است. بنابراین شاید بتوان گفت نوجوان از طریق مطالعه داستان می‏تواند به این کنجکاوی‏ها پاسخ دهد. پژوهش حاضر در نظر دارد وضعیت کتاب‏های داستانی نوجوانان را از حیث ابعاد هویت‏یابی بررسی نماید. یکی دیگر از اهداف این پژوهش آن است که از میان داستان‏های بررسی شده، فهرستی از داستان‏هایی که بیشتر از بقیه به انواع هویت توجه داشته‏اند، معرفی شود.
روش: پژوهش حاضر، توصیفی است و از رویکرد تحلیل محتوا به منظور جمع‏آوری داده‏های پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی کتاب‏های داستانی گروه‏های سنی "د" و "ه" است که در سال‏های 94-1390 توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است و در مجموع، 180 عنوان داستان را دربرمی‏گیرد.
یافته‏ها: بررسی‏ها نشان داد در داستان‏های مورد بررسی به انواع مختلف هویت به شکل یکسانی توجه نشده است. بیشترین توجه نویسندگان داستان‏ها به هویت فردی، هویت خانوادگی، هویت گروهی، و هویت ملی تمرکز یافته است. سایر هویت ها به تفکیک در داستان‏های تألیفی و ترجمه‏ ای متفاوت است. می‏توان گفت کم‏ توجهی به سایر هویت‏ها، اثرات منفی و آسیب‏های جدی و جبران‏ ناپذیری را در زمینه شکل‏گیری و تثبیت هویت نوجوانان بر جای می‏گذارد. در بخش پایانی یافته‏ های پژوهش، هفت عنوان از داستان‏های برتر با در نظر گرفتن مؤلفه‏های هویتی مطرح در نظریات روانشناسی معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evidence of identity in adolescence stories based on Ericsson's psychosocial theory

نویسندگان [English]

  • vajihe hoseini 1
  • Azam Sanatjoo 2
  • Sharif Sharif 3
  • Amir Amin Yazdi 4
1 Information Science and Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Education and Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
3 Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
4 Department of Education Science, Faculty of Education and Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Abstract:
Objective: Adolescence stories are full of educational tips in addition to entertaining features. One of the basic questions during adolescence is one's curiosity about self-knowledge and identity. Therefore, it may be said that adolescent can answer these curiosities through fiction reading. The present study intends to examine the status of adolescents fiction books in terms of identity dimensions and in terms of compilation and translation. Another aim of the study is to list the fictions that have focused on identities more than others.
Methodology: The current research is descriptive and approach has been used to collect research data is content analysis. The statistical society consists of all the fiction books of the age groups "d" and "e" published in the years 1390-94 by the Children's and Young Children's Intellectual Development Center, and in total are included 180 story titles. .
Findings: Studies have shown that the fictions examined do not take into account the same types of identities in the same way. The authors focus on personal identity, family identity, group identity, and national identity. Other types of identity differ in compilation and translation fictions. Therefore, it can be said that the lack of attention to other identities, the negative effects and serious and irreparable harm in the formation and consolidation of identity of adolescents. In the final section of the research findings, seven titles of top fictions have been introduced with consideration of the identity components posed by psychological theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Types of Identity
  • Adolescence Fictions
  • Ericson's Psychosocial Theory
  • Good Fictions
آگ‏برن، ویلیام فیلدینگ؛ نیم کوف، مایر فرانسیس (1380). زمینه جامعه‏شناسی (ا. ح. آریان‏پور، مترجم). تهران: نشر گستره (نشر اثر اصلی 1974).
احدی، حسن؛ جمهری، فرهاد (1391). روان‏شناسی رشد (2): نوجوانی، بزرگسالی (جوانی، میانسالی و پیری). تهران: پردیس.
اسماعیلی، رضا، معمار، ثریا و رئوفی‏منش، صدیقه (1390). بررسی جایگاه هویت فرهنگی ایران در کتاب‏های کودکان در سال‏های 75، 80 و 85. مطالعات فرهنگ- ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)، 12 (13)، 40-9.
افهمی، بنفشه (1385). بررسی مضامین و آموزه‏های سیاسی در کتاب‏های درسی دوره ابتدایی. پژوهش‏های تربیت اسلامی، 2، 28-7.
برجعلی، احمد (1387). شکل‏گیری هویت، وقتی نوجوان خودش را کشف می‏کند. رشد مشاور مدرسه، 3 (4): 20-21.
برگر، کاتلین (1394). روان‏شناسی رشد کودکان و نوجوانان (اسماعیل سعدی‏پور، مترجم). تهران. دوران (نشر اثر اصلی 2015).
پارسا، محمد (1393). روان‏شناسی رشد کودک و نوجوان. تهران: بعثت.
پراین، لارنس (1391). تأملی دیگر در باب داستان (محسن سلیمانی، مترجم). تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری (نشر اثر اصلی 2012).
پریرخ، مهری (1382). نقش ادبیات کودکان و نوجوانان در پاسخگویی به نیازهای آنان. فصلنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 3 (6): 23-36.
پورزارعیان، ناصر (1390). تحلیل محتوای کتاب جدیدالتألیف جامعه‏شناسی 2. بازیابی شده از: http://npsf.blogfa.com (24، Jan، 2015)
تاپیا، کلود (1386). درآمدی  بر روان شناسی اجتماعی: مجموعه ضرورت های جامعه شناسی روانی (مرتضی کتبی، مترجم). تهران: نشر نی (نشر اثر اصلی 2007).
حاضری، علی محمد و احمدپور خرمی، علیرضا (1391). بازنمایی جنسیت در کتب فارسی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان در سال تحصیلی 89-1388. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 10 (3)، 96-75.
حجازی، بنفشه (1394). ادبیات کودکان و نوجوانان: ویژگیها و جنبه‏ها. تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
ذاکری، مختار و شمشیری، بابک (1394). بررسی مفهوم هویت در مجموعه داستان‏های «قصه‏های شیرین مغزدار» و «قصه بازی شادی». مجله مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، 6 (3)، 86-59.
رفیعی، حسن (1382). اریکسون فرزند خود و معمار هویت. تهران: دانژه.
زاویه، سعید و عزیزی، سیده مهدیه (1392). تصاویر کتاب‏های درسی و رابطه آنها با هویت ملی و دینی، مطالعه کتاب‏های اول و دوم دبستان. فصلنامه مطالعات ملی، 14 (4)، 140-121.
سبحانی‏جو، حیاتعلی (1383). هویت و بحران هویت. پیوند، ش 301.
شاملو، سعید (1391). مکتب‏ها و نظریه‏ها در روان‏شناسی شخصیت. تهران: رشد.
شرفی، محمدرضا (1392). دنیای نوجوان. تهران: انتشارات منادی تربیت.
صالحی‏عمران، ابراهیم، رضایی، احمد، نیازآذری، کیومرث و کمالی کارسالاری، نعمت‏الله (1387). بررسی میزان توجه به مؤلفه‏های هویت ملی در کتاب‏های درسی دوره راهنمایی. مجله مطالعات ملی، 9 (3): 3-26.
صدر، ضیا؛ صرافی، علیرضا (1386). کثرت قومی و هویت ملی ایرانیان. تهران: اندیشه نو.
فروتن، یعقوب (1389). جامعه‏پذیری جنسیتی در کتاب‏های درسی مدارس ایران. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 8 (3)، 216-195.
فیاض، ایراندخت (1387). بررسی فراتحلیلی محتوای کتاب‏های درسی در رابطه با ارزش‏های اسلامی- ایرانی. مجله فرهنگ و علم، 1 (1)، 40-11.
فیاض، ایراندخت و ایمانی قوشچی، فریبا (1389). بررسی نمادهای هویت ملی در کتاب‏های درسی تاریخ و علوم اجتماعی دوره متوسطه رشته‏های علوم انسانی، تجربی و ریاضی فیزیک در سال تحصیلی 89-1388. فصلنامه روان‏شناسی تربیتی، ش 17، سال 6: 29-63.
قاسمی، یارمحمد (1383). بررسی میزان تعلق خاطر دانش‏آموزان دوره متوسطه به هویت ملی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، 20-19(2-1): 143-172.
کاردان، ژیلا، فتحی آذر، اسکندر و ادیب، یوسف (1396). تجارب دانشجویان دختر از مفهوم جنس در کتب درسی: پژوهشی پدیدارشناسانه. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 19، 20-9.
کرباسی, آرزو؛ مهری پریرخ و اعظم صنعت‏جو (۱۳۹۵). آسیب‏شناسی کتابهای داستانی تصویری بازاری برای کودکان گروه سنی الف و ب، پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‏رسانی، 6 (2).
کریمی، عبدالعظیم (1390). روانشناسی رشد: مراحل شکل‏گیری اخلاق در کودک (با تأکید بر رویکردهای تحولی). تهران: عابد.
لطف‏آبادی، حسین (1379). روانشناسی رشد کاربردی نوجوانی و جوانی (1). تهران: اسپید.
------------- (1395). روانشناسی رشد (2): نوجوانی، جوانی و بزرگسالی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
محسنی، نیک چهر (1384). نظریه‏ها در روانشناسی رشد: شناخت، شناخت اجتماعی، شناخت و عواطف. تهران: پردیس 57.
منصور، محمود (1395). روانشناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
References
Brower, M. (1991). The Social Self: on Being the Same and Different at the Same Time. Personality and Social Psychology Bulletin, 17 (5): 473-482.
Erickson, E. H. (1968). Identity. Youth and Crisis. New York: Norton.
Good, Carter (1945). Dictionary of Education. New York: Mc Graw-Hill Book Company.
Jackson, Tamara j. (2006). Were the Colonials Americans? History Curriculumand National Identity Construction for Immigrant Children in Southeast Losajeles. Retrieved from http://www.Polisci.ufl.edu.
Kim, Hyo-jeong (2004). National Identity in Korean Curriculum. Canadian Social Studies, 38 (3).
Libekind, K. (1992). Ethnic Identity: Challenging the Boundaries of Social Psychology . In G. Breakwell (ed.), Social Psychology of Identity and the Self Concept (147-148). Surrey University Pres.
 Lopata, H. Z. (1993). The Interweave of Public and Private: women’s Challenge to American Society. Journal of Marriage and the Family, 55: 176-190.
Meeus, W. (1993). Occupational Identity Development, school performance, and school support in adolescence: finding of a dutch study. Adolescence, 28, p. 809-817.
Tojfel, H. (1981). Human Groups and Social Categories. New York: Cambridge University Press.