بررسی وی‍ژ گی جلد نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کتابداری-دانشگاه آزاد واحد تهران شمال -شهرتهران-ایران

2 استاد-دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

چکیده

چکیده:
هدف: هدف اصلی این پژوهش شناخت و بررسی ویژگی جلد نسخه های خطی موجوددرکتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران است .
روش :پژوهش حاضر بااستفاده از رویکردی توصیفی و جامعه مورد مطالعه این پژوهش که تعداد11630 جلد را شامل می شد از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد 1160جلد نسخه خطی به صورت نمونه درنظر گرفته شد.
یافته ها: دراین پژوهش تعداد 1160 جلد از مجموعه نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به صورت نمونه گیری تصادفی درنظر گرفته شد. ابزار گرد آوری اطلاعات یک سیاهه وارسی محقق ساخته است که جزئیات ظاهری هر نسخه منتخب، استخراج ووارد سیاهه وارسی گردیده است وبا استفاده از نرم افزار اکسل.تجزیه وتحلیل آمارها ی عناصر اطلاعاتی توسط نرم افزار spss انجام شده است.
با بررسی ویژگی جلدها ی بکاررفته بیشتر از جنس چرم وتیماج برابر80.3 درصد بوده است وبیشترین موضوع مربوط به ادبیات با 277 مورد و23.9 درصد بوده است و بیشترین تزئینات جلد مربوط به ضربی با373مورد برابر32.2درصد وبیشترین نوع قطع ربعی با602موردبرابربا52.5درصد بوده است. همچنین ارتباط منطقی بین تزئینات جلد با تاریخ نگارش نسخه خطی وجود دارد .بدین معنا که تزئینات جلدها درهردوره ای متفاوت ازدوره دیگر است وهمچنین ارتباط بین موضوعات نسخه های خطی و تزئینات جلد بدست آمد.
متفاوت ازدوره دیگر است ودیگر آنکه ارتباط بین موضوعات نسخه های خطی و تزئینات جلد بدست آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

survey features the manuscripts cover of tehran university central library

نویسندگان [English]

  • fariba horri 1
  • ashrafalsadat bozorghi 2
1 librarian departmen manuscripts
2 profossor-Azad university of tehran
چکیده [English]

abestract:
Objective: The aim of this study was to identify and determine the features of each and every volumes of manuscripts Available at Central Library and Documentation Center of Tehran University.
Method: This research is using descriptive approach and content analysis method. In this research covers issues of gender, color, and decorate the cover of your book history is studied. The study population included 1160 volumes of manuscripts collection of the central library of Tehran University the data considered random sampling using the statistical software excel and spss data analysis, chi-square tests were used to assess the relationship variables .
findings: statistical society of 1160 volumes of manuscripts, which were determined by examining the characteristics of the covers of leather used,Timaj( Bock) to 80.3 percent given that version have been different topics In this study, the most relevant literature and 23.9 percent with 277 cases and 23.9 percent and 30.9 percent, equaling 13th century history writing the most important aim of this study was to determine the decorating cover book communication history is written manuscripts.
the conclusion : The result show that there is logical connection between cover design and manuscripts date of creation.hence,cover design in different in every historical period. The result also showed that there is a statistically significant between cover designs and topics of manuscripts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword:" Bookbinding"
  • " Cover of manuscript"
  • "Features Cover of manuscript"
  • " Central Library Documents Center of Tehran University."

منابع:

 
-آتابای، بدری (1357)، فهرست آلبوم‌های کتابخانه سلطنتی، تهران،
- آربری و دیگران (1388)، میراث ایران، ترجمه احمد بیرشک و دیگران، تهران: علمی وفرهنگی، چاپ چهارم.
-اتینگهاوزن، ریچاردوالگ گرابر، (1386) "هنر ومعماری اسلامی" ترجمه یعقوب آژند، تهران: سمت.
-احسانی، محمد تقی، (1368) جلدها و قلمدانهای ایرانی، تهران، امیرکبیر.
-اصیلی، سوسن، (1381). جلدهای دارای رقم، تاریخ یاکتیبه در مجموعه نسخه‏های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، نامه بهارستان، سال سوم دفتر 6، پاییز وزمستان.397-406
-افشار، ایرج، (1357) صحافی سنتی، مجموعه پانزده گفتار وکتابشناسی درباره رواقی، تهران کتابخانه: مرکزی ومرکراسناد دانشگاه تهران.
-افشار، ایرج، (1381) صحافی ومجلد گری، نامه بهارستان سال سوم پاییز وزمستان 329-396
--افشار، ایرج، (1381) کتابه سازی برجلد نسخهٔ خطی، نامه بهارستان، سال دوم، شماره 1 بهاروتابستان
- افکاری، فریبا، (1391) فهرست نسخه‏های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران ج 19، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، دانشگاه تهران: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد
- برند، باربارا، (1373) هنر تذهیب و جلدهای اسلامی در ایران؛ ترجمه داریوش کریمی، فصلنامه هنر، شماره 26، تهران.
-برند، باربارا، (1383)، هنر اسلامی، ترجمه مهنازشایسته فر، تهران موسسه مطالعات هنر اسلامی.
-بلر، شیلاوجاناتان بلوم، (1386)، هنر ومعماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند،، تهران: سمت.
- بیانی، مهدی، (1353)، کتابشناسی کتابهای خطی، تهران: انجمن آثارملی.
-پوپ، آرتورواکرمن، فیلیپس، (1387)، سیری در هنر ایران، ج 5، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- پورتر، ایو (1381)، صحافی ودستورالعمل های مخصوص، ترجمه: سیدحسین مرعشی، نامه بهارستان، سال سوم، شماره دوم، دفتر 6، پاییز وزمستان، ص 430-423.
-پوروش، بیتا، (1389)، جلد و جلدسازی، دائرالمعارف بزرگ اسلامی، ج 18، ص 340
- تجویدی، علی اکبر، (1345)، کتاب آرایی در ایران، هنر و مردم دوره جدید شماره 49، ص 65
- حکیم، سیدمحمد حسین، (1389)، فهرست نسخه‏های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، ج 20، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، دانشگاه تهران، کتابخانه مرکزی ومرکزاسناد.
- سهیلی خوانساری، احمد (1357)"مجموعه پانزده گفتاروکتابشناسی درباره وراقی وصحافی "تهران: کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران.
دانش پژوه، محمد تقی، (1332-1338) فهرست نسخه‏های خطی کتابخانه اهدایی سید محمود مشکوه به کتابخانه دانشگاه تهران، ج 3-7، تهران: دانشگاه تهران
-دانش پژوه، محمد تقی، (1339-1364)، فهرست نسخه‏های خطی کتابخانه مرکزی، ج 8-18، تهران: دانشگاه تهران
-دروش، فرانسوا، (1382)، جلد وجلدسازی، ترجمه سید محمد حسین مرعشی، نامه بهارستان سال چهارم، ش، اول ودوم، بهار وزمستان، دفتر 7 و 8
-رهنورد، زهرا (1386)، تاریخ کتاب آرایی دردوره اسلامی: تهران: مرکز تحقیق وتوسعه علوم انسانی سمت.
- صبا، محسن، (1345) جلدهای ایرانی، هنر ومردم، دوره جدید، شماره 49، ص 34-35.
-صفری آق قلعه، علی، (1390)، نسخه شناخت (پژوهشنامه نسخه شناسی نسخ خطی فارسی)، تهران: میراث مکتوب
-طاهری عراقی، احمد (1357)،"استادان جلد ساز"، صحافی سنتی، تهران: کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران.
عتیقی، محمد حسین (1357)،"ابزارهای صحافی" مجموعه پانزده گفتار وکتابشناسی، تهران: کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران.
-عظیمی، حبیب الله، (1382)، اصول ومبانی نسخه شناسی درکتب خطی، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی.
-کرم رضایی، پریسا (1394)، فهرست نسخه‏های خطی کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران، ج.21، تهران: کتابخانه موزه ومرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، دانشگاه تهران، کتابخانه مرکزی ومرکز اسناد.
-گراتزل، امیل، (1387)"جلدسازی"، سیری درهنر ایران، آرتراپم پوپ، ترجمه نجف دریا بندری، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی. ج.5.
- مایل هروی، غلامرضا، (1353) لغات و اصطلاحات فن کتابسازی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- مایل هروی، نجیب، (1372)، کتاب آرایی درتمدن اسلامی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس.
- مایل هروی، نجیب (1369)، نقد وتصحیح متون، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
- مایل هروی، نجیب، (1381)، جلدسازی، دائره المعارف کتابداری، تهران: کتابخانه ملی.
-منزوی، علینقی (32-1330)، فهرست نسخه‏های خطی آقای سید محمود مشکات به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، ج 1 و 2، تهران: دانشگاه تهران.
- منشی قمی، احمد (1352) وسهیلی خوانساری، احمد، گلستان هنر، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
-نصیری امینی، فخرالدین (1357)، روکش جلد وانواع آن، مجموعه پانزده گفتاروکتابشناسی، تهران: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
 - وفادار مرادی، محمد، (1379)، اصول و قواعد فهرست نگاری در کتب خطی، تهران: مجلس شورای اسلامی.
-هالدین، دانکن، (1366)، صحافی وجلدهای اسلامی، ترجمه هوش آذر آذرنوش، تهران: سروش.
- هراتی، محمد مهدی ومهدی عتیقی (1382)، بوم سنتی در هنرهای ایرانی، تهران: کمال هنر
- هولت، پی. ام.ودیگران، (1383) تاریخ اسلام کمبریج، ترجمه تیمور قادری، ج 2، تهران: امیرکبیر
 
 
منابع انگلیسی:
-Aga-oglu,m (1935).persian bookbindings,Michigan.
-Craswell(1961), arts and crofts of Islamic a bibliography of the Architecture, pp607-624.
-Bosch.g and j. carswell (1981), Islamic Bindings and bookmarking, Chicago.
-Gratzel.e (1938) thebookcovers in survey of Persian art.pp.197