شناسایی روندها و نیروهای پیشران موثر بر کتابخانه‌های دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران‌،ایران.

2 استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

4 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

هدف: تغییر و دگرگونی در کتابخانه‌های دانشگاهی با همه مبانی آن در حال وقوع است و با پیشرفت‌های فن‌آوری، دانش فنی و صنعتی این تغییر شتاب چند برابری و غیر قابل کنترلی خواهد داشت. یکی از موارد همسویی با تغییرات، در نظر گرفتن آینده است. هدف این پژوهش شناسایی روندهای موثر بر آینده کتابخانه‌های دانشگاهی و نیز شناسایی پیشران‌های موثر بر آینده کتابخانه‌های دانشگاهی است.
روش: رویکرد این پژوهش آینده‌پژوهی است. از مرور نظام‌مند، پنل‌های خبرگی و فرایند دلفی برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از دو ابزار شامل: پنل‌های خبرگی و نرم افزار میک مک استفاده شده است. نرم افزار میک مک ابزاری برای تحلیل ساختاری مولفه‌ها و متغیرهای سازنده آینده سیستم است. از فرمول اعتبار داده‌ها برای سنجش اعتبار و میزان روایی داده‌ها استفاده شده است. برای تعیین اتفاق نظر میان اعضای پانل از ضریب هماهنگی کندال استفاده شده است. نمونه مورد بررسی شامل 20 نفر از رؤسای کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های جامع کشور، استادان و خبرگان رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی و استادان و خبرگان آینده‌پژوه است
یافته‌ها: با روش مطالعه کتابخانه‌ای، روندهای اصلی شناسایی شدند. پنج مولفه کلیدی و پیشران شامل: "شهر هوشمند"، "همزیستی و همکاری"، "بومیان دیجیتال"، "حریم خصوصی" و "فناوری اطلاعات" در مجموع با بیشترین تاثیرپذیری و بیشترین تاثیرگذاری از نظر خبرگان بعد از دو دور دلفی مشخص شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the trends and effective driving forces on academic libraries

نویسندگان [English]

  • Mehrnaz Allahbakhsh 1
  • Nosrat Riyahinia 2
  • M.A Zolfagharzade 3
  • Somaye.s Akhshik 4
1 PhD candidate, kharazmi karamu university, Tehran, Iran
2 Professor in information management
3 Assistant Professor in University of Tehran
4 Assistant Proff in kharazmi
چکیده [English]

Aim: Change and Metamorphosis in university libraries are occurring with all its bases and with technological and technical knowledge advancements, this change will have a multi - fold and non - control acceleration. One of the things that aligns with changes is to take into account the future. The purpose of this study is to identify the effective trends in future academic libraries as well as identifying effective factors affecting the future of academic libraries.
Method :The approach of this study is futures studies. The systematic review, the experts panel and the Delphi process have been used to collect data. To analyze the data, experts panel and Micmac software gas been used. Micmac software is a tool for structural analysis of components and future constructive variables of the system. Data validation is used to measure validity and reliability of data. To determine the consensus among panel members, the kendall'scoordination coefficient has been used. Statistical population of this research was consists of 20 directors of the central libraries of the State universities, professors and experts in the field of information and knowledge sciences and the futurist professors and professors .
Findings: The main trends were identified with the method of library study and environmental scan. Five key elements and drivers consist of: "smart city", "co - existence and co - operation", "digital natives" , "privacy" and "information technology" were determined with the highest influence and influence of experts, s after two rounds of Delphi. Four variables consist of "artificial intelligence",

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords :Future studies
  • university libraries
  • trends and drivers

مراجع

 
منابع
اسلاتر، ریچارد (1390). اصل آینده‌نگاری، بازسازی و احیای فرهنگی در قرن بیست و یکم. (سهیل سلیمان زاده آذر و عبدالمجید کرامت زاده، مترجمان). تهران: موسسه آموزشی و پژوهش‌های صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
اصغری، محمد؛ حاجی‌زاده، ابراهیم (1390). روش‌ها و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: جهاد دانشگاهی.
باب‌الحوائجی، فهیمه؛ و اسفندیاری مقدم، علیرضا (1388). کیفیت‌‌سنجی عملکرد کتابخانه‌‌های دانشگاهی: رویکردی متن‌‌پژوهانه. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(45) ، 78-49 .
ترابیان، سوده؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا؛ گرایی، احسان؛ فامیل روحانی، سید علی‌اکبر (1398). شناسایی نیروهای پیشران تأثیرگذار بر آینده کتابخانه‌های دانشگاهی. پژوهش اجتماعی، 11(45)، 103-84.
تولایی، روح‌الله (1393). آینده‌پژوهی، روندهای خدمات فضای مجازی ایران در فرایند تکنولوژیک جهانی‌شدن با روش دلفی. فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، 5(17)، 108-93.
حجازی، سیده رقیه؛ حیدری، غلامرضا؛ گرایی، احسان(1399). سناریوهایی برای آیندۀ فهرست‌های کتابخانه‌ای ایرانی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، 31(4), 74-93.
حریری، نجلا؛ و رضایی، وحیده (1396). آینده‌نگاری فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در افق 1404. فصلنامه دانش شناسی، 10(39)، 120-107.
حقیقی، محمود (1386). دایره المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
رحمانی، مهدی؛ و فهیم نیا، فاطمه (1398). مطالعۀ مخاطره‌های پیش روی خدمات کتابخانه‌های تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 25(3)، 403-375.
سردار، ضیاءالدین (1396). آینده: تمام آنچه اهمیت دارد. (محسن طاهری دمنه، مترجم). تهران: آینده‌پژوه.
شماعی، علی(1388). آینده‌نگاری فناوری اطلاعات در ایران 1404 . (علی شماعی؛ محسن نادری منش؛ و روح‌الله قدیری، تدوینگران). تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
عظیمی، محمدحسن؛ و فدایی عراقی، غلامرضا (1395). جستاری در رویکرد مطلوب آینده‌پژوهی فناوری اطلاعات در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی. فصلنامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات،  18، 1-18.
غفاری قدیر، جلال (1391). آینده‌نگاری کتابخانه‌های عمومی ایران برای حضور اثربخش در میان رقبای رسانه‌ای جدید و نوظهور. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
فدایی، غلامرضا؛ و ناخدا، مریم (1389). طراحی مدل مدیریت تغییر در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران : مطالعه دلفی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16(3)، 168-145.
محمدی لرد، عبدالمحمود (1390). آینده‌پژوهی ثبات سیاسی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
هاینز، اندی؛ بیشاپ،پیتر (1395). تفکر درباره آینده: رهنمودهایی برای آینده‌نگاری راهبردی (محمد‌مهدی ذوالفقار زاده، علی‌اصغر سعدآبادی، آرمین فیروز پور، مترجمان) تهران: دانشگاه امام صادق.
References
Ashiq, Murtaza, Rehman, Shafiq Ur, and Mujtaba, Ghulam. (2021). Future challenges and emerging role of academic libraries in Pakistan: A phenomenology approach. Information Development, 37(1),158-173.  
Manžuch, Z. (2017). The Lithuanian libraries’ future: scenario planning for developing strategies. Qualitative And Quantitative Methods In Libraries, 5(2), 417-426. Retrieved from http://www.qqml-journal.net/index.php/qqml/article/view/328.
Msauki, G. (2021). "Library 4.0 and Sustainable Development: Opportunities and Challenges", Chigwada, J.P. and Nwaohiri, N.M. (Ed.) Examining the impact of industry 4.0 on academic libraries, Emerald Publishing Limited, Bingley, pp. 31-44. https://doi.org/10.1108/978-1-80043-656-520201012
Mathews  Joseph R. Hernon Peter. (2013).Reflecting on the future of academic and public libraries.ALA Edition.chicago.
Noh, Y. (2015). Imagining library 4.0: Creating a model for future libraries. The Journal of Academic Librarianship, 41(6), 786-797.
Pinfield, S., Cox, A., & Rutter, S. (2017). Mapping the future of academic libraries: a report for SCONUL.
Saritas.O., Smit,J.E.(2011). The big picture-trend,drivers,wild card,discontinuities and weak signals. Futures,43(3),292-312.
Schulte, J., Tiffen, B., Edwards, J., Abbott, S., & Luca, E. (2018). Shaping the future of academic libraries: authentic learning for the next generation. College and Research Libraries, 79(5), 685-696. https://doi.org/10.5860/crl.79.5.685.
Wong, GKW., Chan, DLH. (2018). Adaptive leadership in academic libraries. Library Management 39(1/2): 106–115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار