ترسیم نقشه تولیدات علمی کاربرد شبکه‌های اجتماعی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، ترسیم نقشه علمی و تحلیل خوشه‌ای پژوهش‌های منتشر شده در حوزه پژوهش‌های کاربرد شبکه‌های اجتماعی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی با استفاده از مدارک نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی استنادی وب آو ساینس است.
روششناسی: این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربردی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شد. جامعۀ آماری، 307 اثر منتشر شده در حوزه شبکه‌های اجتماعی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی است که در بازه زمانی 2016 تا 2020 در سایت وب‌آو‍‎ساینس نمایه شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها سیاهه وارسی محقق‌ساخته‌ است. برای تجزیه و تحلیل‌ داده‌ها، از نرم‌افزار اکسل و نرم‌افزارهای علم‌سنجی استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد کلیدواژه رسانه‌های اجتماعی، کتابخانه‌های دانشگاهی، شبکه اجتماعی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی بالاترین فراوانی را دارند. همچنین یافته‌ها نشان داد حوزه موضوعی شبکه‌های اجتماعی شامل ۹ خوشه است که اصلی‌ترین خوشه مربوط به خوشه دوم بوده که عمدتاً به رسانه‌های اجتماعی مربوط می‌شود و از ۱۲ کلیدواژه تشکیل شده است.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که شبکه‌های اجتماعی در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی در سال 2018 نقش و جایگاه ویژه‌ای داشته است. تعداد آثار این حوزه که در سال 2020 به مراتب کمتر از سال‌های قبل از خود بوده و تعداد آثار منتشر شده در این سال روند نزولی داشته است. با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص شبکه‌های اجتماعی و جنبه‌های مختلف آن پژوهش‌های متعددی صورت گرفته و همه ابعاد آن بررسی شده است. اما بررسی تحقیقات این حوزه با تأکید بر جنبه‌های مد نظر در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی صورت نگرفته بود و پژوهش حاضر می‌تواند پژوهشگران را با تحقیقات صورت گرفته آشنا ساخته و آنها را برای انجام پژوهش‌های کاربردی در راستای پر کردن خلأ‌های موجود راهنمایی کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mapping Scientific Outputs in the Field of Social Network Applications to Libraries and Information Centers

نویسندگان [English]

  • Mahdi Mohammadi
  • Hamadeh Almasi Rad
  • Jafar Ebadollah Amoughin
  • Zeynab Siami
Department of Information Science, Faculty of Literature & Humanities, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

Objective: This study aimed to draw a scientific map and analyze the clusters of research published in the field of social network applications to libraries and information centers using documents indexed in Web of Science.
Methods: This research is applied research conducted using content analysis and a descriptive-analytical approach. The statistical population is 307 publications in the field of social networks in libraries and information centers, indexed in Web of Science between 2016 and 2020. The data collection tool is a researcher-made checklist. Excel and scientometric softwares were used to analyze the data.
Results: The results showed that the keywords of social media, academic libraries, social network, and social network analysis have the highest frequency. The findings also indicated that the subject area of social networks includes nine clusters; the main cluster is related to the second cluster, which is mainly associated with social media and consists of 13 keywords.
Conclusions: The results of the research show that social networks had a special role and position in the field of library and information sciencein 2018. The number of publications in this field in 2020 is far less than the previous years and the number of published works in this year has been decreasing. According to the research done on social networks and their various aspects, much research has been conducted, and all its aspects have been investigated. However, the investigation of research in this area with an emphasis on its application in libraries and information centers has not been done, and the present study can familiarize researchers with the conducted research and guide them to conduct applied research to fill the existing gaps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social networks
  • Libraries
  • Information centers
  • Scientific Map
  • Scientific Publications
بیات، محمدکریم؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا و علیپور حافظی، حامد (1397). کاربرد رسانه‌های اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی: فرا تحلیل مقالات بین‌المللی. مطالعات رسانه‌های نوین، 4(14)، 317-365.
جلیل‌پور، پیمان؛ عزیزخانی، رباب (۱۳۹۴). بازاریابی در کتابخانه‌ها از طریق رسانه‌های اجتماعی: مزایا و چالش‌ها. کتاب مهر، (۱۷ و ۱۸). ۲۶- ۴۳.
دادگران، سید محمد؛ خرازی آذر، رها، و دبلشکی، فرحناز (۱۳۹۶). نقش شبکه‌های اجتماعی بر ترویج فرهنگ کتابخوانی (مطالعه موردی؛ دنبال کنندگان صفحه کتابدونی در شبکه اجتماعی اینستاگرام). راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6(۲۲)،207-234.
زارع ابراهیم‌آباد، اکرم، و میراسماعیلی، بی‌بی‌سادات (1394). بررسی تأثیر شبکه اجتماعی فیس بوک بر تغییر هویت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. مدیریت فرهنگی، 9(28)، 73–93.
زارع‌زاده، فاطمه؛ شریف‌مقدم، هادی؛ خسروی، فریبرز و سلامی، مریم (1397). مطالعه وضعیت استفاده از رسانه‌های اجتماعی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. کتابداری و اطلاع رسانی، 21(3)، 28-56.
س‍ل‍ی‍م‍ی‌، زهرا (1396). بررسی‌ تأثیر ب‍ازاری‍اب‍ی‌ م‍ب‍ت‍ن‍ی‌ بر شبکه‌ اجتماعی ت‍ل‍گ‍رام‌ بر میزان‌ استفاده از خدمات‌ کتابخانه مرکزی دانشگاه خوارزمی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، تهران.
صیامی، زینب؛ عباداله عموقین، جعفر و محمدی، مهدی (1401). ترسیم نقشه تولیدات علمی در حوزه کاربرد بازاریابی در کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 8(1)، 339-358.
قاضی‌زاده، حمید و جهانشاهی، زلیخا (1397). بهره­گیری از شبکه­های اجتماعی توسط کاربران کتابخانه­های عمومی مطالعه موردی: کتابخانه‌های عمومی شهرستان تنکابن. تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه­های عمومی، 24(1)، 149-167.
کشوری، مریم و همتی، زینب (1397). ترسیم نقشه علمی حوزه کتابخانه­های عمومی با استفاده از تحلیل شبکه هم‌واژگانی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 24(4)، 545- 568.
لطفی، شهلا (1393). نقش شبکه‌های اجتماعی در حمایت از فعالیتهای انجمنهای علمی کتابداری و اطلاع‎‌رسانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران.
محمدی، مهدی؛ حیدری، حدیثه و شاه‌محمدی، مرضیه (۱۳۹۷). بررسی میزان استفاده کتابخانه‌های عضو مکتا از شبکه‌های اجتماعی. همایش نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در امر آموزش، دانشگاه پیام نور قم، ۱۰ بهمن،‌ قم.
ناصری‌جزه، محمود؛ طباطبائیان، سید حبیب‌الله و فاتح‌راد، مهدی (1391). ترسیم نقشه دانش مدیریت فناوری در ایران با هدف کمک به سیاست­گذاری دانش در این حوزه. سیاست علم و فناوری، 5(1)، 45-72.
نریمانی، ایمان؛ زره‌ساز، محمد و صراف‌زاده، مریم (۱۴۰۰). تحلیل محتوای صفحات اینستاگرام کتابخانه‌های عمومی ایران و مشارکت کاربران آنها. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 1۱(۲)، ۳۳۴- ۳۵۱.
هاشمی، شهناز؛ سلطانی‌فر، محمد (۱۳۹۴). شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های هوشمند در راستای برندینگ آنلاین. رسانه، 24(۳)، ۷۹- ۹۶.
References
Aharony, N. (2012). Facebook use in libraries: an exploratory analysis. In Aslib proceedings Emerald Group Publishing Limited ,64 (4). 358-372. https://doi.org/10.1108/00012531211244725
AlAwadhi, S., & Al-Daihani, S. M. (2019). Marketing academic library information services using social media. Library Management, 40(3/4), 228-239. https://doi.org/10.1108/LM-12-2017-0132
Al-Daihani, S. M & AlAwadhi, S. A (2015). Exploring academic libraries’ use of Twitter: a content analysis. The Electronic Library, 33 (6), 1002-1015.‏ https://doi.org/10.1108/EL-05-2014-0084
AlKindi, S. S., & Al-Suqri, M. N (2013). Social networking sites as marketing and outreach tools of library and information services. Global Journal of Human-Social Science Research, 13 (2).
Bayat, M. K., Esfandiari Moghadam, A., & Alipour Hafezi, H. (2017). The use of social media in academic libraries: a meta-analysis of international articles. Modern Media Studies, 4(14), 317-365. (in Persian)
Booth, J. (1993). Marketing public library services: the gap between theory and reality in Britain. Library Management, 14(1), 9-23.
Booth, J. (1993). Marketing public library services: The gap between theory and reality in Britain. Library Management, 14(1), 9-23. https://doi.org/10.1108/01435129310023466
Chiparausha, B., Onyyancha, O. B., & Ezema, I. J. (2022). Factors influencing the use social media by academiclibrarians in Zimbabwe: a UTAUT model analysis. Global knowledge memory and communication. https://doi.org/10.1108/GKMC-09-2021-0151
Dadgar, M., Kharazi Azari, Z., & Dilbashki, F. (2017). The role of social networks on the promoting of reading culture (the case study of followers of ketabdoni page in the book page on the Instagram social network). Socio-cultural Strategy, 6(22), 207-234. (in Persian)
Galyez, C. (2018). Social network analysis research in library and information sciences: A co- citation and co-words analysis. Revisal General de Information y Documentation, 28(2), 455-456.  http://dx.doi.org/10.5209/RGID.60805
Ghazizadeh, H., & Jahanshahy, Z. (2018). Utilization of social networks by public library users in the city of Tonekabon. Research on Information Science & Public Library, 24(1), 149-167. (in Persian)
Hashemi, S., & SoltaniFar, M. (2013). Social networking; smart madia in the service of online Branding. Media, 24(3), 79- 96. (in Persian)
Keshvari, M., & Hemati, Z. (2018). Mapping scientific outputs of public libraries using co-word network analysis. Research on Information Science & Public Library, 24(4), 545- 568. (in Persian)
Lee, P.-C., & Su, H. N. (2010). Investigating the structure of regional innovation system re-search through keyword co-occurrence and social network analysis. Innovation, 12(1), 26-40. https://doi.org/10.5172/impp.12.1.26    
Liu, G. Y., Hu, J. M., & Wang, H. L. (2012). A co-word analysis of digital library field in China. Scientometrics, 91(1), 203-217. https://doi.org/10.1007/s11192-011-0586-4
Lotfi, S. (2014). The role of social networks in supporting the activities of scientific associations of librarianship and information. Master Thesis in Information Science and Knowledge, Al-Zahra University, Faculty of Educational Sciences and Psychology. (in Persian)
Mohammadi, M., Heydari, H., & Shahmohammadi, M. (2018). Investigating the use of social networks by Makta member libraries. Conference on the role of virtual social networks in the education of payam noor university of qom. (in Persian)
Narimani, I. (2019). Analyzing the content presented on the Instagram pages of Iranian public libraries and how their users participate. Master Thesis in Information Science and Knowledge, Kharazmi University, Tehran. (in Persian)
Naseri Jezeh, M., Tabatabaeian, H., & Fatehrad, M. (2012). Science mapping of management of technology in iran: a tool for knowledge policy making. Science and Technology Policy, 5(1), 45-72. (in Persian)
Palmer, S. (2014). Characterizing University Library Use of social media: A Case Study of Twitter and Facebook from Australia. The Journal of Academic Librarianship, 40(6), 611-619. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2014.08.007
Rashid, Y., Waseem, A., & Akbar, A. A. (2019). Value co-creation and social media a systematic literature review using citation and thematic analysis. European Business Review, 31(5), 761- 784. https://doi.org/10.1108/EBR-05-2018-0106
Siami, Z., Ebadullah Amuqin, J., & Mohammadi, M. (2022). Mapping Scientific Output in the Field of Marketing Application to Libraries and Information. Information Management Science and Technology, 8(1), 339-358. (in Persian)
Zahra, S. (2017). Investigating the effect of market marketing on telegram social network on the use of Kharazmi University Central Library services. Master Thesis, Kharazmi University, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Tehran. (in Persian)
Zare Ebrahimabad, A., & Miresmaili, B. (2015). The effect of the social network Facebook on the social and cultural identity of students of Islamic Azad university. Science and Research Branch of Tehran. Cultural Management, 9(28), 73- 93. (in Persian)
Zarezadeh, F., Sharif Moghadam, H., Khosravi, F. & Salami, M. (2018). The Status of using social media in the National Library and Archives of Iran. Library and Information Sciences, 21 (3). 28-56. (in Persian)