بررسی سطح سواد داده‌ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و عوامل مؤثر بر آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف بررسی سطح سواد داده‌ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و عوامل مؤثر بر آن انجام شده است.
روش‌شناسی: این پژوهش با توجه به هدف پژوهش، کاربردی بوده و از نظر نوع، نحوه گردآوری داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، توصیفی-پیمایشی است.  جامعة مورد مطالعه این پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز بود که 6702 دانشجو ارزیابی شدند. طبق جدول کرجسی و مورگان (1970) تعداد 363 دانشجو به عنوان حجم نمونه برآورد شد. روش نمونه‌گیری به صورت طبقه‌ای تصادفی است. ابزار به کار رفته در این پژوهش پرسش‌نامه حاصل پژوهش قنبری (1398) است که  هدف‌گذاری این ابزار بر اساس ابعاد درک داده، جمع‌آوری و سازماندهی، مدیریت، ارزیابی و استفاده از داده‌ها  طراحی شده بود. همچنین، برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری کروسکال-والیس و یومان-ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که سطح سواد داده‌ای دانشجویان مشارکت‌کننده در پژوهش برای پرسش‌های مربوط به سواد داده‌ای 0967/4 و در حد خوبی قرار دارد. به علاوه، مشخص شد که تفاوت معناداری در سطح سواد داده‌ای دانشجویان از نظر متغیرهایی چون جنسیت، حوزه علمی و رشته تحصیلی وجود ندارد. با وجود این، نتایج این پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری در سطح سواد داده‌ای دانشجویان مورد بررسی از نظر متغیرهایی چون بازه‌های مختلف سنی، مقطع تحصیلی ارشد و دکتری و همچنین بین انتخاب یا عدم انتخاب واحد پروپوزال و مراحل مختلف تدوین و نگارش پایان‌نامه وجود دارد. همچنین، علاوه بر عوامل زمینه‌ای مؤثر بر سطح سواد داده‌ای، رابطه معناداری میان برگزاری کلاس‌های دانشگاهی، کارگاه‌های آموزشی و کلاس‌های غیررسمی و سطح سواد داده‌ای دانشجویان مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: بر مبنای نتایج این پژوهش، می‌توان گفت که با توجه به تفاوت معنادار در سواد داده‌ای در بین دانشحویان مقاطع مختلف تحصیلی، و دانشجویانی که وارد مرحله پایان‌نامه/رساله شده‌اند و وجود رابطه معنادار میان دوره‌های آموزشی سپری شده توسط دانشجویان و میزان سواد داده‌ای آنها، باید بر تقویت دوره‌هایی که باعث درگیری عملی دانشجو در پایان‌نامه/رساله می‌شود در راستای افزایش سطح سواد داده‌ای آنها اهتمام لازم در دانشگاه‌های مختلف کشور وجود داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Data Literacy Level of Postgraduate Students of the University of Tabriz and the Factors Affecting It

نویسندگان [English]

  • Rasoul Zavaraqi
  • Kadijeh Ghanbari
  • Hashem Atapour
Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Education and Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Objective: This research aimed to investigate the data literacy level of post-graduate students of the University of Tabriz and the factors affecting it.
Methods: According to the purpose of the research, it is applied and in terms of the type, the method of collecting and analyzing the data is a descriptive survey. The study population of this research was post-graduate students of the University of Tabriz which were 6702 students, and according to the table of Krejci and Morgan, the number of 363 students was estimated as the sample size. The sampling method was the stratified random sampling. The research tool was a questionnaire developed by Ganbari (2019), which was designed based on the dimensions of data understanding, collection and organization, management, evaluation, and use of data. Kruskal-Wallis and Mann-Whitney statistical tests and Spearman's correlation coefficient were also used to analyze the data.
Results: The results of the research showed that the level of data literacy of the students participating in the research for the questions related to data literacy was 4.0967 and it is at a good level. In addition, it was found that there is no significant difference in the level of data literacy of students in terms of variables such as gender, scientific field, and field of study. However, the results of this research showed that there is a significant difference in the level of data literacy of the given students in terms of variables such as different age ranges, master's degree, and doctoral levels, as well as between the selection or non-selection of the Proposal Unit and the different stages of thesis compilation and writing. Also, in addition to the background factors affecting the level of data literacy, a significant relationship was observed between the holding of university classes, educational workshops, and informal classes and the level of data literacy of students.
Conclusion: Based on the results of this research, it can be concluded that due to the significant difference in data literacy among students of different educational levels, and students who have entered the thesis/dissertation stage and the existence of a significant relationship between the educational courses completed by the students and their level of data literacy, there should be the necessary effort to strengthen the courses that cause practical involvement of students in the thesis/dissertation to increase their level of data literacy in different universities of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Data literacy
  • Statistical literacy
  • University of Tabriz
  • Postgraduate students
  • Measuring data literacy
دیانی، محمدحسین (1381). داده چیست، یا داده‌ها چه هستند؟ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5 (4)، 81-110.
قنبری، خدیجه (1398). بررسی سطح سواد داده‌ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و کاوشی در عوامل موثر بر آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه تبریز.
میرجلیلی، سید حسین (1385). سواد اطلاعاتی نگاهی به تحول مفهوم سواد در عصر اطلاعات. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 65(1)، 109-122.
مجیدی، اکبر (1397). طراحی و اعتباریابی مدل گزینش و مدیریت داده‌های پژوهشی در مراکز دانشگاهی، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
وزیری، اسماعیل؛ نقشینه، نادر و نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1396). اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی: رویکردهای ملی و بین‌المللی. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(3)، 1013-1040.
وزیری، اسماعیل؛ نقشینه، نادر، نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ دیلمقانی، میترا، و توفیقی، شهرام (1396الف). عوامل مؤثر بر اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی: مرور پیشینه‌ها. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 27(3)، 123-139.
وزیری، اسماعیل؛ نقشینه، نادر؛ نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ دیلمقانی، میترا، و توفیقی، شهرام (1396ب). چالش‌های اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی از دیدگاه پژوهشگران حوزه پزشکی ایران. مدیریت سلامت، 20(70)، 79-93.
هو، رابرت (1394). تحلیل داده‌های تک متغیره و چندمتغیره و تفسیر آنها با SPSS. ترجمه شهرام واحدی؛ محمد مقدم. تبریز: دانشگاه تبریز.
References
Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: A review of concepts. Journal of Documentation, 57(2), 218-259. https://doi.org/10.1108/EUM0000000007083
Calzada Prado, J., & Marzal, M. Á. (2013). Incorporating Data literacy into information literacy programs: Core competencies and contents. Libri, 63(2), 123-134. https://doi.org/10.1515/libri-2013-0010
Carlson, J., & Bracke, M. S. (2015). Planting the seeds for Data literacy: Lessons learned from a student-centered education program. International Journal of Digital Curation, 10(1), 95-110.‏ https://doi.org/10.2218/ijdc.v10i1.348
Carmi, E., Yates, S. J., Lockley, E., & Pawluczuk, A. (2020). Data citizenship: Rethinking data literacy in the age of disinformation, misinformation, and malinformation. Internet Policy Review, 9(2), 1-22. https://doi.org/10.14763/2020.2.1481
Dayyani, M. H. (2002). What is data, or what are data? Library and Information Sciences, 5(4), 81-110. (in Persian)
Eshet, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 13(1), 93-106.‏
Ghanbari, Khadijah (2019). Examining the data literacy level of University of Tabriz post-graduate students and exploring the factors affecting it. Master's Thesis. Department of Knowledge and Information Science, University of Tabriz. (in Persian)
Gunter, G. (2007). Building student Data literacy: An essential critical-thinking skill for the 21st century. Multimedia and Internet@ Schools, 14(3), 24.‏
Handerson, J. & Corry, M. (2021). Data literacy training and use for educational professionals. Journal of Research in Innovative Teaching and Learning, 14(2), 232-244. https://doi.org/10.1108/JRIT-11-2019-0074
Ho, R. (2014). Handbook of Univariate and Multivariate Data Analysis and Interpretation with SPSS. Translated by Shahram Vahedi; Mohammad Moghadam. Tabriz: University of Tabriz. (in Persian).
Keengwe, J., & Onchwari, G. (Eds.). (2016). Handbook of research on learner-centered pedagogy in teacher education and professional development. IGI Global.‏‏
Koltay, T. (2015). Data literacy: in search of a name and identity. Journal of Documentation, 71(2), 401-415. https://doi.org/10.1108/JD-02-2014-0026
Lee, A.Y. (2013). Literacy and competencies required to participate in knowledge society. Conceptual Relationship of Information Literacy and Media Literacy in Knowledge Societies, UNESCO, Paris. National Association for Media Literacy Education. 2011a. Media literacy defined.
Majidi, A. (2017). Design and validation of research data selection and management model in academic centers, University of Tehran. (in Persian).
Mandinach, E. B., & Gummer, E. S. (2013). A systemic view of implementing data literacy in educator preparation. Educational Researcher, 42(1), 30-37. https://doi.org/10.3102/0013189X12459803
Mirjalili, S. H. (2006). Information literacy, a glance at the evolution of the concept of literacy in the information age. Librarianship and Information Organization Studies, 17(1), 109-122. (in Persian).
National Association for Media Literacy Education (2023). What is Media Literacy?. https://namle.net/resources/media-literacy-defined/
Qin, J., & D'Ignazio, J. (2010). Lessons learned from a two-year experience in science data literacy education. International Association of Scientific and Technological University Libraries, 31st Annual Conference, June 22, 2010. Paper 5. http://docs.lib.purdue.edu/iatul2010/conf/day2/5
Ridsdale, C., Rothwell, J., Smit, M., Ali-Hassan, H., Bliemel, M., Irvine, D., ... & Wuetherick, B. (2015). Strategies and best practices for data literacy education: Knowledge Synthesis Report.‏
Schield, M. (1999). Statistical literacy: Thinking critically about statistics. Significance, 1(1), 15-20. http://www.statlit.org/pdf/2022-Schield-CCT2.pdf
Schield, M. (2004). Information literacy, statistical literacy and data literacy. IASSIST Quarterly,‏ 28(2-3), 6-11. https://doi.org/10.29173/iq790
Schneider, R. (2013). Research data literacy. In European Conference on Information Literacy (pp. 134-140). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-03919-0_16
Steen, L. A. (1999). Numeracy: The new literacy for a data-drenched society. Educational Leadership, 57, 8-13.‏
Stephenson, E., & Schifter Caravello, P. (2007). Incorporating Data literacy into undergraduate information literacy programs in the social sciences: A pilot project. Reference Services Review, 35(4), 525-540.‏ https://doi.org/10.1108/00907320710838354
Thomas, W. J. (2013). The structure of scholarly communications within academic libraries. Serials Review, 39(3), 167-171.
UNESCO Institute for Statistics (2013).  Global media and information literacy assessment framework: country readiness and competencies. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). https://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/global-media-and-information-literacy-assessment-framework-country-readiness-and-competencies-2013-en.pdf
Vahey, P., Yarnall, L., Patton, C., Zalles, D., & Swan, K. (2006). Mathematizing middle school: Results from a cross-disciplinary study of data literacy. In Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco, CA.‏
Vaziri, E., Naghshineh, N., & Noroozi-Chakoli A. (2018). Data sharing: International and national approaches. Iranian Journal of Information Processing and Management33(3), 1013-1040. https://doi.org/10.35050/JIPM010.2018.039 (in Persian).
Vaziri, E., Naghshineh, N., Norouzi Chakoli, A., Dilmaghani, M., & Tofighi, S. (2017). Factors influencing data sharing: Literature review. Librarianship and Information Organization Studies, 28(3), 123-139. (in Persian).
Vaziri, E., Naghshineh, N., Noroozi Chakoli, A., Dilmaghani, M., & Tofighi, S. (2018). Data sharing challenges from the perspective of the Iranian medical sciences researchers. Health Management, 20(70), 79-93. https://jha.iums.ac.ir/article-1-2356-fa.html  (in Persian).
Weiner, S. A. (2012). Information Literacy Beyond the Library: Organizations to Watch. College & Undergraduate Libraries.19(1), 114-119.‏ https://doi.org/10.1080/10691316.2012.652555