ترسیم ساختار علمی رساله‌های دکتری و طرح‌های پژوهشی کنشگران نهاد علم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه پژوهشی مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

2 گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

هدف: پرداختن به مسائل محلی و منطقه‌ای و انجام تحقیقات متناسب با این مسائل از مهمترین اصول برای پیشرفت و توسعه در یک کشور محسوب می‌شود. بنابراین هدف پژوهش حاضر، تحلیل مسائل و چالش‌های محلی و منطقه‌ای در بروندادهای پژوهشی نهاد علم در ایران است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر پژوهشی کاربردی با رویکرد کمی – کیفی است که با استفاده از تکنیک‌های علم‌سنجی و تحلیل مضمون انجام شده است. جامعه پژوهش شامل رساله‌های دکتری و طرح‌های پژوهشی دانشگاه‌های شیراز، یزد و ایلام است. داده‌ها از طریق مرور رساله‌های دکتری و طرح‌های پژوهشی سه دانشگاه مذکور در بازه سال‌های 1390-1400 و گردآوری اطلاعات مرتبط در نرم‌افزار اکسل و روارماتریس و تجزیه و تحلیل آنها با کمک آمار توصیفی انجام شد. همچنین جهت ترسیم نقشه‌های علمی از نرم‌افزار یو.سی.آی.نت، پاژک و وی.‌اُ‌.اس ویور استفاده شد.
یافته‌ها: از نظر نگارش پایان‌نامه دانشگاه شیراز با 38، دانشگاه یزد با 28 و دانشگاه ایلام با 6 پایان‌نامه در زمینه مسئولیت‌پذیری اجتماعی فعالیت داشتند. اما از نظر انجام طرح تحقیقاتی دانشگاه ایلام در جایگاه بالاتری بود. گره خشکسالی در نقشه موضوعی سه استان بیشترین فراوانی را داشت. تحلیل خوشه‌های موضوعی نیز نشان داد ساختار فکری دانش در زمینه مورد بررسی در دانشگاه شیراز در چهار خوشه، دانشگاه یزد 6 خوشه و دانشگاه ایلام به دلیل تعداد کم رساله واژه‌های تشکیل‌دهنده بازتاب اصلی از هم‌رخدادی واژگان حوزه مورد پژوهش نیست.
نتیجه‌گیری میزان طرح‌های تحقیقاتی و رساله‌های دکتری اجرا شده در مورد مسائل محلی و منطقه‌ای در سه دانشگاه مورد مطالعه کم است؛ اما روند رو به رشدی را در طی سال‌های بررسی نشان می‌دهد. اما براساس چالش‌های ذکر شده در اسناد بالادستی مشخص شد که دانشگاه‌ها به دلایل مختلف در پژوهش‌های خود به مسائل محلی و منطقه‌ای توجه کمتری داشته‌اند. بی‌شک توسعه کشور در ابعاد مختلف در گرو توجه به رفع مسائل و چالش‌های محلی و منطقه‌ای است. در واقع توجه به مسائل محلی و منطقه‌ای یکی از عوامل پویایی اقتصادی، دستیابی به توسعه درون‌زا و از عوامل شتاب‌دهنده پیشرفت کشور است، که نیازمند برنامه‌ریزی صحیح و توجه بیش از پیش در اسناد بالادستی و سیاستگذاری‌های حوزه آموزش عالی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Delineation of the Scientific Structure of Doctoral Theses and Research Projects of the Activists of the Science Institution

نویسندگان [English]

  • Mojgan Khoshnam 1
  • Zeinab Jozi 2
1 Department of Theoretical Studies of Science, Technology and Innovation, National Research Institute for Science Policy (NRISP), Tehran, Iran
2 Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Educational sciences and psychology, Shahid Chameran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

Objective: Paying attention to local and regional issues and conducting research in alignment with these challenges is one of the most important principles for progress and development in a country. Therefore, the aim of the current research is to analyze the local and regional issues and challenges in the research outputs and doctoral dissertations of scientific institutions in Iran.
Method: The current research is an applied study with a quantitative-qualitative approach, conducted using scientometric techniques and thematic analysis. The research community includes doctoral theses and research projects from Shiraz, Yazd, and Ilam universities. The data collection method involved sending requests to the respective universities in these three public universities and compiling information related to research projects and doctoral dissertations. Data was gathered by reviewing the doctoral dissertations and research projects of the mentioned universities, and relevant information was organized using Excel and RavaRmatrix software. Descriptive statistics were employed for data analysis. Additionally, UciNet, Pajak, and VOSviewer software were used to create scientific maps.
Results: The number of research projects and doctoral dissertations addressing local and regional issues in the three studied universities is very low. However, based on the challenges mentioned in the documents above, it was found that the universities paid insufficient attention to local and regional issues in their research for various reasons. Undoubtedly, the country’s development relies on solving local and regional challenges.
Conclusions: Emphasizing local and regional issues is a key factor for economic dynamism, maintaining ideals, achieving endogenous development, and contributing to the country’s prosperity. This necessitates proper planning and increased attention in upstream documents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • doctoral dissertation
  • research project
  • thematic orientation
  • the field of social responsibility
منابع
انتظاری، یعقوب. (1397). تحلیل تأثیر دانشگاه بر توسعه منطقه‌ای در ایران. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 24(2)، 1-25.
باصری، بیژن. (1402). ارزیابی وضعیت نابرابری در استان‌های ایران: جهت‌گیری‌ها و دستاوردها. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 28(94)، 175-224.  https://ijer.atu.ac.ir/article_14453.html
برادران حقیر، مریم؛ نورشاهی، نسرین؛ و روشن، احمدرضا. (1401). مفهوم‌سازی مسئولیت اجتماعی دانشگاه در ایران. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی،25(3)، 1-26. https://journal.irphe.ac.ir/article_702979.html
جعفری سکینه. (۱۳۹۸). مؤلفه های جهانی شدن دانشگاه در نظام دانشگاهی ایران ازنظر صاحب‌نظران. آموزش عالی ایران. ۱۱ (۲) :۱-۲۶ https://ihej.ir/article-1-1506-fa.html
دولتی، علی اکبر؛ سیادت، سید علی؛ امین بیدختی، علی اکبر؛ و نیستانی، محمد رضا. (1399). راهبردهای مشارکت اجتماعی دانشگاه‌ها در جوامع محلی دیدگاه‌های ذی‌نفعان داخلی و خارجی. توسعه محلی (روستائی-شهری)، 12(2)، 387-413.
خسروی، بابک؛ عیسایی، حسین، میری، محسن؛ و طاهری، علی. (1401). فراترکیب مدل ارزیابی آثار و پیامدهای سیاست‌ها و راهبردهای کلان: مورد مطالعه جوامع دانشگاهی. چشم انداز مدیریت دولتی، 13(4)، 137-160. Doi: 10.52547/jpap.2022.226973.1182  
رهنورد فرج‌اله. (1401). سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه: مطالعه موردی ایران. فرایند مدیریت و توسعه. ۳۵ (۳) :۳-۵۶ URL: http://jmdp.ir/article-1-4416-fa.html
زمندی، علی اکبر؛ حسنی، محمد؛ و قلاوندی، حسن. (1401). مدل‏سازی ‏تفسیری‌ـ ساختاری مؤلفه‏های مسئولیت ‏اجتماعی ‏دانشگاه با هدف ارتقای سرمایة اجتماعی (نمونة‌ مورد مطالعه: دانشگاه شهید بهشتی). مدیریت سرمایه اجتماعی، 9(4)، 461-491.  https://jscm.ut.ac.ir/article_89572.html
شفائی یامچلو، طاهره؛ ابیلی خدایار؛ و فرامرز قراملکی، احد. (1395). مطالعه شناخت وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی دانشگاه مبتنی بر الگوی والایس بر اساس دیدگاه اعضای هیئت‌علمی(مورد: دانشگاه تهران). آموزش عالی ایران، 8(4)، 79-102. URL: http://ihej.ir/article-۱-۹۵۱-fa.html
کمالی، یحیی. (1397). روش شناسی تحلیل مضمون و کاربرد آن در مطالعات سیاستگذاری عمومی. سیاستگذاری عمومی، 4(2)، 1189-208. 10.22059/ppolicy.2018.67875
مهدی، رضا؛ و شفیعی، مسعود. (1398). نقش آفرینی و ظرفیت سازی دانشگاه های نسل چهارم برای توسعه محلی و منطقه ای. صنعت و دانشگاه، 35(10)، 1-22. http://jiu.ir/ar/Article/193
یدالهی ده چشمه، آرش، رجائی پور، سعید، سیادت، سید علی. (1400). واکاوی نقش دانشگاه نسل چهارم (دانشگاه اجتماعی) در توسعه منطقه ای، توسعه محلی (روستایی - شهری)، 1(13)، 1-35.
References
Al-Youbi, A. O., Zahed, A. H. M., Nahas, M. N. & Hegazy, A. A. (2021). The Roles of Universities in Development. In: The Leading World’s Most Innovative Universities. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-59694-1_1
Baradaran Haghir, M., Noorshahi, N., & Roshan, A. R. (2023). The conceptualization of social responsibility of the university in Iran. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 25(3), 1-26. https://journal.irphe.ac.ir/article_702979.html (In Persian).
Baseri, B. (2023). An Analysis of Inequality in Iran's Provinces (Orientations and Outcomes). Iranian Journal of Economic Research, 28(94), 175-224. doi: 10.22054/ijer.2022.66260.1073 (in Persian).
Benneworth, P., & Nieth, L. (2018). Universities and regional development in peripheral regions. In Universities and regional economic development (pp. 1-12). Routledge. ‏ https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315168357-1/universities-regional-development-peripheral-regions-paul-benneworth-lisa-nieth
Benneworth, P., Charles, D., & Madanipour, A. (2010). Building localized interactions between universities and cities through university spatial development. European planning studies, 18 (10), 1611-1629.  https://doi.org/10.1080/09654313.2010.504345  
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
CALDERÓN, A. I., GOMES, C. F., & BORGES, R. (2016). Social responsibility of higher education: mapping and thematic tendencies of Brazilian scientific production (1990-2011). Revista Brasileira de Educação, 21, 653-679. https://www.scielo.br/j/rbedu/a/9BLqTf5DT3ppdfRr3Kn4FXN/?lang=en&format=html#
Dolati, A., Siadat, S. A., Aminbeidokhti, A., & Neyestani, M. R. (2021). Social Participation Strategies in Local Communities; Internal and External Stakeholders viewpoints. Community Development (Rural and Urban), 12 (2), 387-413. doi: 10.22059/jrd.2021.313531.668603(in Persian).
El Din, H. K. B. (1997). Education and the future. Cairo, Dar Al-Maaref. https://www.voced.edu.au/content/ngv:15708
Entezari, Y. (2018). Analyzing the impact of university on regional development in Iran. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 24 (2), 1-25. https://journal.irphe.ac.ir/article_702948.html (In Persian).
Fauzi, M. A., Abdul Wahab, N., Ahmad, M. H., & Abidin, I. (2023). University social responsibility: the present and future trends based on bibliometric analysis. Journal of Applied Research in Higher Education. https://doi.org/10.1108/JARHE-03-2023-0110  
HAWERROTH, J.L. (1999). The expansion of higher education in universities in the Santa Catarina foundational system. 1999. 1v. 149p (Doctoral dissertation, Dissertation (Masters in Administration). Federal University of Santa Catarina). https://www.estantevirtual.com.br/livros/jolmar-luis-hawerroth/expansao-do-ensino-superior-nas-universidades-do-sistema-funcional-catarinense-a/3974498991
Hernández, R. M., Saavedra-Lopez, M. A., Rojas-Pisfil, M., La Rosa-Feijoó, O. C., & Benavides, A. M. (2024). University Social Responsibility as Part of Sustainable Development in Latin America: A Study of Scientific Production in the Last 20 Years. Acta Innovations, 51, 36-45. https://doi.org/10.62441/ActaInnovations.51.6
Jafari S. (2019). Components for Globalization of Universities in the Iranian Academic System from the ViewPoints of Experts. Ihej, 11 (2),1-26. http://ihej.ir/article-1-1506-en.html (In Persian).
kamali, Y. (2018). Methodology of Thematic Analysis and its Application in Public Policy Studies. Iranian Journal of Public Policy, 4(2), 189-208. doi: 10.22059/ppolicy.2018.67875. (In Persian).
khosravi, B., Eisaaei, H., miry, M., & Tahery, A. (2022). Meta-Synthesis Method for the Model of Evaluating the Effects and Consequences of Macro Policies and Strategies: A Case Study of Academic Communities. Public Administration Perspective, 13(4), 137-160. doi: 10.52547/jpap.2022.226973.118. (In Persian).
Kotozs, B., Lukovics, M., Molnár, G., & Zuti, B. (2015). How to measure the local economic impact of universities? Methodological overview Regional Statistics 5 (2): 3–19.
Mahdi, R. & Shafiei, M. (2018). Role-playing and capacity building of the fourth-Generation universities for local and regional development, Sanat and University magazine, 10(35), 1-22. (In Persian).
Mendes, SAT, de Souza Júnior, AA, de Oliveira Júnior, MC, de Souza, AP, de Moraes Moraes, AF, & da Silva, RO (2024). University social responsibility: a bibliometric study based on theses and dissertations (2017–2022). CONTRIBUTIONS TO SOCIAL SCIENCES, 17 (2), e5091-e5091.https://doi.org/10.55905/revconv.17n.2-313
Rahnavard F. (2022). Mega-Policies of The Development Plan: A Case Study of Iran. JMDP, 35 (3), 3-56. http://jmdp.ir/article-1-4416-fa.html  (In Persian).
Sevinc, H. (2014). The role of universities in local economic development: A case of TRA2 region in Turkey. Research Journal of Business and Management, 1 (4), 448-459.
Shafai Yamchelo, T., Khodiar, A. & Qaramelki, F. (2015). The study of recognizing the current state of university social responsibility based on the Wallais model based on the views of faculty members (Case: University of Tehran). Iran Higher Education, 8(4), 79-102. URL: http://ihej.ir/article-1-951-fa.html (In Persian).
Soares Filho, V., & Barden, J. E. (2021). University social responsibility: an analysis of publications from the capes bank of theses and dissertations and the digital library of theses and dissertations (bdtd). Humanities & Innovation, 8 (54), 322-336. https://revista.unitins.br/index.php/humanidadeseinovacao/article/view/6170
Urrunaga-Pastor, D., Bendezu-Quispe, G., Dávila-Altamirano, D., Asmat, M. N., & Grau-Monge, J. (2023). Bibliometric analysis of scientific production on university social responsibility in Latin America and the Caribbean. F1000Research, 12, 1340. https://f1000research.com/articles/12-1340
Vallaeys, F. (2014). University social responsibility: a mature and responsible definition. Higher education in the world, 5 (1), 88-96. https://upcommons.upc.edu/bitstream/handle/2099/15271/II.4.pdf
Yadollahi Dehcheshmeh, A., Rajaipour, S. & Siadat, A. (2021). An Analysis of the role of Fourth Generation University (social university) in Regional Development, Journal of Community Development, 13(1), 1-35. magiran.com/p2345886 (In Persian).
Zamandi, A. A., Hassani, M., & Galavandi, H. (2022). The Interpretive-Structural Modeling of University Social Responsibility Component‌s to Promote Social Capital: The Case Study of Shahid Beheshti University. Social Capital Management, 9(4), 461-491. 10.22059/jscm.2022.348384.2341 (In Persian).