سنجش و ارزیابی مجلات علمی کشورهای ایران، ترکیه و عربستان براساس شاخص‌های آلتمتریکس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی،

10.22059/jlib.2025.396693.1782

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر، شناسایی وضعیت مجلات علمی کشورهای ایران، ترکیه و عربستان براساس شاخص‌های آلتمتریکس در پایگاه اسکوپوس و نیز تببین رابطه میان شاخص‌های آلتمتریکس و عملکرد کیفی مجلات در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس است.
روش پژوهش: از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ رویکرد مطالعه تحلیلی از نوع علم‌سنجی است. شاخص‌های کمی آلتمتریک از پایگاه آلتمتریک اکسپلورر و شاخص‌های کیفی مجلات از طریق پایگاه اسکوپوس گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به دلیل توزیع غیریکنواخت داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون در نرم‌افزار اس.پی.اس.اس استفاده شد.
یافته‌ها: در ایران 44.4 درصد، در ترکیه 57.61 درصد و در عربستان 93.54 درصد مجلات علمی دارای نمره آلتمتریک بودند. در ایران حوزه موضوعی داروسازی، در ترکیه حوزه بهداشت و در عربستان حوزه پرستاری از میانگین نمره آلتمتریک بالایی برخوردار بودند. مهمترین رسانه اجتماعی مورد استفاده در این کشورها توییتر بوده است. در ایران بین SJR و میانگین نمره آلتمتریک آن رابطه آماری وجود دارد. در ترکیه تنها رابطه آماری معنادار و ضعیف بین SJR و CiteScore با میانگین نمره آلتمتریک آن دیده می‌شود. در عربستان بین شاخص‌های استنادی آن با میانگین نمره آلتمتریک آنها رابطه آماری دیده نمی‌شود.
نتیجه‌گیری: مجلات باکیفیت‌تر و دارای شاخص استنادی بیشتر به میزان بیشتری در رسانه‌های اجتماعی نمایان می‌شوند. به طور کلی یافته‌ها نشان داد کشور عربستان از نظر میزان حضور در رسانه‌های اجتماعی و نمره آلتمتریک وضعیت قابل‌قبولی ندارند. با توجه به چالش‌های موجود برای آلتمتریک نمی‌توان آن را به عنوان شاخص جایگزین برای مجلات علمی در نظر گرفت بلکه می‌تواند معیار مکملی برای ارزیابی مجلات به کار رود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measuring and Evaluating the Scientific Journals of Iran, Turkey and Saudi Arabia based on Altmetric Indicators

نویسندگان [English]

  • Golnessa Galyani-Moghaddam 1
  • Maryam Hashtroudi 2
  • Madhi Alipour-Hafezi 2
1 Dept. of Knowledge and Information Science, Allameh Tabataba’i University, Tehran, IRAN
2 Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Objective: This research aims to assess and evaluate the indexed journals of Iran, Turkey, and Saudi Arabia based on altmetric indicators in Scopus, and to examine their relationship with the publications’ qualitative performance.
Method: In terms of purpose, application, and perspective, this study is a type of scientometric analytical research. Quantitative altmetric indicators were collected from the Altmetric Explorer database, while qualitative indicators of scientific journals were obtained from the Scopus database at the publication level and organized using Excel software. Descriptive and inferential statistical methods were applied for data analysis, with the Pearson correlation test performed using SPSS software.
Results: The results indicate that Turkey had the highest number of articles indexed in Scopus, followed by Iran and Saudi Arabia, while Iran led in publications with Altmetric scores. In Iran, 44.40% of journals, in Turkey 57.61%, and in Saudi Arabia 93.54% had only partial Altmetric scores; full coverage was achieved by 0.95% of journals in Iran and 3.22% in Saudi Arabia. The highest average Altmetric scores were in pharmacy (Iran), health (Turkey), and nursing (Saudi Arabia). Twitter was the most used social media platform, with LinkedIn and Pinterest the least. Attention indices were 1.710 for Iranian journals (92 above average, 223 below), 1.467 for Turkish journals (115 above, 187 below), and 3.689 for Saudi journals (15 above, 16 below). Altmetric coverage indices were 9.636 for Iran, 4.504 for Turkey, and 26.475 for Saudi Arabia. A significant relationship between SJR and the average Altmetric score was found in Iran; in Turkey, a weak but significant relationship existed between SJR, CiteScore, and Altmetric score. No significant relationships were observed in Saudi Arabia between citation indices and either Altmetric scores or coverage, while such relationships existed in Iran and Turkey.
Conclusions: Greater dissemination of scientific journals on social media can enhance visibility and positively influence citation rates in the Scopus database. Publications of higher quality and with greater citation indices are generally more prominent online. The study revealed that Iran’s social media presence and Altmetric scores remain suboptimal. To improve impact, attention should extend beyond medical and pharmaceutical fields to include the social sciences and humanities. Despite restrictions on certain platforms, Altmetric data can effectively complement traditional scientometric indicators, underscoring the need to familiarize publication managers with the benefits of social media for increasing visibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social media
  • Scopus database
  • Altmetric Explorer
  • scientific journals
  • Altemtric Attention Score

مراجع

بنیادی نائینی، علی، و مقیسه، زهره (1400). حضور برون‌دادهای پژوهشی حوزۀ بازاریابی عصبی در رسانه‌های‌ اجتماعی: مطالعۀ آلتمتریک. تحقیقات بازاریابی نوین، 11(1)، 27-44. https://doi.org/10.22108/nmrj.2021.125291.2250
حسینی، الهه، و تقی‌زاده میلانی، کیمیا (1399). بررسی آلتمتریک در سطح نشریه: مورد مطالعه حوزه « علوم اجتماعی و انسانی» در پایگاه «سیج» در سال 2018. پژوهش نامه علم‌سنجی، 6 (2)، 167-184. https://doi.org/10.22070/rsci.2020.4662.1315
سلیمی، الهام (۱۳۹۵). بررسی میزان حضور پژوهشگران پرتولید ایرانی در شبکه اجتماعی ریسرچ‌گیت و پایگاه استنادی اسکوپوس با روش آلتمتریکس. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه الزهرا.
صدیقی، مهری (1400). ارزیابی تأثیر پژوهش با استفاده از دگرسنجی (مطالعه موردی: تولیدات علمی ایران در حوزه‌های علوم اجتماعی و علوم کامپیوتر نمایه شده در پایگاه اسکوپوس). پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۶(3)، ۷۰۸-۶۷۹. https://doi.org/10.52547/jipm.36.3.679
صراطی شیرازی، منصوره، و گل‌تاجی، مریم (1397). مطالعه آلتمتریک مقالات علمی حوزه سواد سلامت در رسانه‌های اجتماعی. مجله پایش، 17(3)، 249-256. https://payeshjournal.ir/article-1-43-fa.pdf
عرفان‌منش، محمدامین (1397). رابطه میان شاخص‌های فعالیت آلتمتریک و کیفیت مجله‌های علم اطلاعات و کتابداری در اسکوپوس. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(114)، 26-7. https://doi.org/10.30484/nastinfo.2018.2220       
قاسمیان، امیر (1400). ارزیابی بروندادهای پژوهشی در حوزه علوم اجتماعی و رفتاری در دانشگاه‌های بزرگ ایران با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و دگرسنجی طی سال‌های 2010 -2020. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. http://library.sbu.ac.ir/DL/Search
قاسمیان، امیر، اصنافی، امیررضا، و عرفان‌منش، محمدامین (1402). ارزیابی بروندادهای پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی در حوزه علوم اجتماعی و رفتاری با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و دگرسنجی طی سال‌های2010-2020. پژوهش‌نامه علم‌سنجی. 9(1)، 211-230. https://doi.org/10.22070/RSCI.2021.14446.1498
گلچین، مرضیه؛ اسفندیاری مقدم، علیرضا؛ میرحسینی، زهره، فامیل روحانی، علی‌اکبر، و زارعی، عاطفه (1401). برررسی حضور مقالات مجلات ایرانی نمایه شده توسط اسکوپوس در رسانه‌های اجتماعی 2018-2010. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 8 (1)، 35-48. https://doi.org/10.22070/rsci.2020.5716.1418
مکی‌زاده، فاطمه، عرفان‌منش، محمدامین، و صرامی، فرزانه (1399). مطالعه آلتمتریک مقاالت حوزه انفورماتیک پزشکی و مدیریت اطلاعات سلامت در رسانه‌های اجتماعی. مدیریت اطلاعات سلامت، 17(3)، 118-124. https://doi.org/10.22122/him.v17i3.4078
نجف‌پور گرم‌خانه، بهرنگ (1398). تحلیل و مقایسه شاخص‌های استنادی و دگرسنجه‌ها در مجلات برتر بیوشیمی، ژنتیک و زیست‌شناسی مولکولی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد، دانشکده علوم انسانی.
Archambault, E., Vignola-Gangne, E., Cote, G., Lariviere, V., & Gingras, Y. (2006). Benchmarking scientific output in the social sciences and humanities: The limits of existing databases. Scientometrics, 68(3), 329-342. https://doi.org/10.1007/s11192-006-0115-z
Bonyadi Naeini, A., & Moghiseh, Z. (2021). The Presence of Neuromarketing Scientific Publications in Social Media: An Altmetric Study. New Marketing Research Journal, 11(1), 27-44. https://doi.org/10.22108/NMRJ.2021.125291.2250 [In Persian].
Cecep, I., Sitanggang, I.S, Sukoco, H. (2019). Pengaruh data sosial media Terhadap Sitasi Karya Ilmiah Indonesia Bidang Pertanian dengan Pendekatan Altmetrics. JurnalDokumentasi dan Informasi, 40 (1), 73-81. https://doi.org/10.14203/j.baca.v40i1.456
Chi, A. J., Lopes, A. J., Rong, L. Q., Charlson, M. E., Alvarez, R. D., & Boerner, T. (2021). Examining the correlation between Altmetric Attention Score and citation count in the gynecologic oncology literature: Does it have an impact?. Gynecologic Oncology Reports, 37, 100778. https://doi.org/10.1016/j.gore.2021.100778
Costas, R., Zahedi, Z., & Wouters, P. (2014). Do altmetics correlate with citations? Extensive comparison of altmetric indicators with citations from a multidisciplinary perspective. Journal of the Association for Information Science and Technology, 66(10), 2003-2019. https://doi.org/10.1002/asi.23309
Erfan Manesh., M.A. (2018). The relationship between altmrtric activity and quality indicators of the library and information science journals in Scopus. Librariabship and Information Organization Studies, 29(2), 7-26. https://doi.org/10.30484/nastinfo.2018.2220 [In Persian].
Fang, Z., & Costas, R. (2020). Studying the accumulation velocity of altmetric data tracked by Altmetric. com. Scientometrics, 123(2), 1077-1101. https://doi.org/10.1007/s11192-020-03405-9
Galligan, F., & Dyas- Correia, S. (2013). Altmetrics: Rethinking the way we measure. Serial Review, 39(1), 56-61. https://doi.org/10.1016/j.serrev.2013.01.003
Ghasemian, A. (2021). Assessment of research outputs of Major universities in Iran in the field of Social and Behavioral Sciences using Scientometrics and Altmetrics indicators during 2010-2020. Master's thesis. Shahid Beheshti University. http://library.sbu.ac.ir/DL/Search [In Persian].
Ghasemian, A., Asnafi, A., & Erfan Manesh, M. (2023). Assessment of social and behavioral sciences research outputs of shahid beheshti university using indicators of scientometrics and altmetrics during 2010-2020. Scientometrics Research Journal, 9(1), 211-230. https://doi.org/10.22070/RSCI.2021.14446.1498 [In Persian].
Golchin, M., Isfandyari- Moghaddam, A., Mirhosseini, Z., Famil Rohani, A., & Zarei, A. (2022). Investigating the presence of articles in Iranian journals indexed by Scopus via social media during 2010-2018. Scientometrics Research Journal, 8(1), 35-48. https://doi.org/10.22070/rsci.2020.5716.1418 [In Persian].
Holmberg, K. J. (2015). Altmetrics for information professionals: Past, present and future. Chandos Publishing. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-100273-5.00002-8 
Hosseini, E., & Falsafi, S. (2023). Altmetric indices in the field of oncology: Journal level. International Journal of Information Science and Management, 21(4), 39-65.   https://doi.org/10.22034/ijism.2023.1977905.0
Hoseeini, E., & Taghizadeh Milani, K. (2020). Altmetric survey at the journal level: A case study in the field of social sciences and humanities in the Sage database in 2018. Scientometrics Research Journal, 6(12), 167-184. https://doi.org/10.22070/rsci.2020.4662.1315 [In Persian].
Maggio, L. A., Meyer, H. S., & Artino, A. R. (2017). Beyond citation rates: A real-time impact analysis of health professions education research using altmetrics. Academic Medicine, 92(10), 1449-1455. https://doi.org/10.1097/acm.0000000000001897
Makkizadeh, F., Erfanmanesh, M.A., & Sarrami, F. (2020). An altmetric study of medical informatics and health information management articles in social media. Health Information Management, 17(3), 118-124. https://doi.org/10.22122/him.v17i3.4078 [in Persian]
Najafpour Garmkhaneh, B. (2019). Analysis and comparison of citation indexes and altmetrics in biochemistry, genetics and molecular biology leading journals. Master's thesis. Shahed University, Faculty of Humanity Science, Department of Knowledge and Information  Science. [In Persian].
Priem, J., Taraborelli, D., Groth, P., & Neylon, C. (2010). Altmetrics: A manifesto. Retrieved from  https://doi.org/10.5281/zenodo.12684249   
Roemedr, R. C., & Borchardt, R. (2015). Meaningfull metrics: a 21st-century librarians guide to bibliometrics, altmetrics, and research impact. American Library Association. https://www.researchgate.net/publication/275640376
Salimi, E. (2016). Investigating the presence of highly productive Iranian researchers in Research Gate social network and Scopus citation database using altmetrics method. Master's thesis. Alzahra University, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Department of Information Science and Epistemology. https://elmnet.ir/doc/10973239-68192 [In Persian].
Sedighi, M. (2021). Assessing research impact based on altmetrics case study: Iranian scientific products in social sciences and computer science indexed in Scopus. Iranian Research Institute for Information Science and Technology, 36(3), 679-708. https://doi.org/10.52547/jipm.36.3.679 [In Persian].
Sedighi, M. (2023). Altmetrics analysis of selected articles in the field of social sciences. Global Knowledge, Memory and Communication, 72(4/5), 452-463. https://doi.org/10.1108/GKMC-07-20210124  
Serati Shirazi, M., & Goltaji, M. (2018). An altmetric study on scientific articles of “health literacy” in social media. Payesh, 17(3), 249-256. http://payeshjournal.ir/article-1-43-fa.html [In Persian].
Wasike, B. (2019). Citations gone# social: Examining the effect of altmetrics on citations and readership in communication research. Social Science ComputerReview, 39(3), 416-433. https://doi.org/10.1177/0894439319873563
Weller, K. (2015). Social media and altmetrics: An overview of current alternative approaches to measuring scholarly impact. In: Welpe, I., Wollersheim, J., Ringelhan, S., Osterloh, M. (eds) Incentives and Performance. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-09785-5_16
Yang, S. & Zheng, M. (2019), Performance of citations and altmetrics in the social sciences and humanities. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 56(1), 326-335. https://doi.org/10.1002/pra2.69
تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی
دوره 59، شماره 1
فروردین 1404
صفحه 1-26

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار